Polska młodzież jest liderem w paleniu e-papierosów - codziennie sięga po nie prawie 11 proc. nastolatków - mówi dr hab. Łukasz Balwicki, kierownik Zakładu Zdrowia Publicznego i Medycyny Społecznej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Jego zespół przygotował specjalny raport dotyczący ograniczenia użytkowania tytoniu przez młodzież. Wynika z niego jednoznacznie, że głównym elementem polityki antynikotynowej powinien być wzrost cen.
nie, udało mi się rzucić
22%
nie, nigdy nie paliłe(a)m
52%
Skąd pomysł na przeprowadzenie badań zjawiska palenia tytoniu wśród młodzieży?Dr hab.
Łukasz Balwicki: Badania w temacie ograniczenia użytkowania tytoniu przez młodzież zostały zainicjowane przez Norweskie Towarzystwo Onkologiczne na wniosek Ministerstwa Zdrowia i przeprowadzone dzięki finansowaniu z Norweskiego Mechanizmu Finansowego. Chodziło o wytyczenie polityki zdrowotnej w odpowiedzi na zjawisko palenia wśród osób młodych. Zastanawialiśmy się przede wszystkim, jak zmniejszyć skalę tego zjawiska.
Dr Michał Stokłosa z Uniwersytetu Illinois w Chicago, z którym kierowany przeze mnie Zakład Zdrowia Publicznego i Medycyny Społecznej współpracuje, zaproponował koncepcję badania w oparciu o dostępne dane ekonomiczne i stworzenie symulacji pozwalającej stwierdzić, co ma największy wpływ na zmiany konsumpcji wyrobów tytoniowych wśród młodzieży. Zaawansowane analizy ekonomiczne pokazały, na jakie czynniki młodzież była najbardziej wrażliwa w ciągu ostatnich 17 lat.
Co więc zniechęca do sięgania po papierosy?Potwierdziliśmy, że największą skuteczność ograniczającą konsumpcję papierosów mają ceny wyrobów tytoniowych i wyższe podatki. Kolejnym elementem byłoby wprowadzenie zmian na opakowaniach - zaobserwowaliśmy znaczące efekty po pojawieniu się obrazkowych ostrzeżeń. Opakowania są bowiem nośnikiem reklamowym, na którym obecnie opiera się polityka marketingowa. Nie chodzi tu tylko o pokazanie negatywnych, często drastycznych konsekwencji zdrowotnych, ale przede wszystkim o zasłonięcie atrakcyjnych treści. W wielu sklepach obrazki na papierosach nie straszą, bowiem są często zasłonięte dodatkową belką.
Czytaj też:
Sanepid monitoruje szkodliwość e-papierosów
Jaki powinien być kolejny krok?Warto pójść śladem Australii, gdzie wszystkie opakowania zostały ujednolicone i pozbawione wszelkich elementów, które mogą je czynić atrakcyjnymi dla konsumentów. Badania pokazują, że długofalowo przynosi to pozytywny skutek zniechęcający - szczególnie u nieletnich osób.
Wracając do cen - czy papierosy powinny być jeszcze droższe?Fiskalna polityka państwa jest w tym zakresie bardzo ważna. Wiele osób postrzega tę kwestię w kategorii czystego dochodu dla budżetu państwa. Tymczasem to właśnie dostępność cenowa ma fundamentalne znaczenie dla zjawiska palenia papierosów przez młodzież. Każde podniesienie cen wpływało i wpływa na spadek liczby konsumentów.
Mówi się jednak, że zmniejsza się liczba osób palących. Warto zwrócić uwagę, że coraz mniej dorosłych sięga po papierosy tradycyjne, jednak wiele osób przerzuciło się na wyroby elektroniczne. Co ciekawe, biorąc pod uwagę obie grupy uzależnionych od nikotyny, to widać wyraźnie, że liczba nieletnich konsumentów nie tylko nie spada, ale wręcz rośnie. Jeśli chodzi zaś o papierosy elektroniczne, to polska młodzież ma jedną z najwyższych konsumpcji w Europie.
Czy dane dotyczące e-papierosów również były analizowane w badaniu?Skupiliśmy się wyłącznie na papierosach ze względu na to, że wyroby elektroniczne stosunkowo niedawno zostały objęte podatkiem. Planujemy w kolejnych badaniach poświęcić im większą uwagę z racji ich rozpowszechnienia wśród młodzieży.
Czytaj też:
Onkolog walczy z nałogiem pacjentów. UCK szpitalem bez papierosów
Czy e-papierosy są zdrowsze? A jeśli nie, to czy wieloletni palacz powinien przejść na wyroby elektroniczne?Trzeba rozdzielić te dwie kwestie. Rozważamy, że e-papierosy prawdopodobnie są mniej toksyczne, natomiast nie mamy na potwierdzenie tej tezy wyników badań długofalowych. Obecnie jedynie zakładamy, że są mniej szkodliwe z racji braku procesu spalania i mniejszej zawartości substancji toksycznych. W sytuacji, gdy osoba dorosła nie jest w stanie poradzić sobie z rzuceniem nałogu, można zastanowić się nad zyskiem wynikającym ze zmiany. Natomiast nie jesteśmy w stanie powiedzieć, jak duży byłby to zysk.
Z drugiej strony wydaje się, że to właśnie osoby młode sięgają po e-papierosy. To zdecydowanie duży problem. Polska młodzież jest liderem palenia e-papierosów - codziennie sięga po nie prawie 11 proc. nastolatków, a przecież to właśnie nikotyna jest niezwykle szkodliwa dla rozwijającego się mózgu i powoduje liczne uszkodzenia. Dodatkowo osoby, które sięgają po papierosy w młodym wieku, mają o wiele większe kłopoty z rzuceniem palenia w przyszłości. Rzadko mamy do czynienia z sytuacją, w której osoba powyżej 23. roku życia zaczyna swoją przygodę z nałogiem i uzależnia się od nikotyny.
Dlaczego młodzi ludzie sięgają po papierosy?Jest to wieloczynnikowe zjawisko. Na pewno znaczenie ma fakt, że rodzice i najbliższa rodzina sięgają po papierosy. Istotnym elementem jest presja rówieśnicza - chcemy być akceptowani w grupie, chcemy zaistnieć po zmianie szkoły czy po przejściu z podstawówki do szkoły średniej. Młodzież jest również o wiele bardziej podatna na presję marketingową. Naukowcy mówią niestety coraz częściej także o tzw. "efekcie bramki" - osoby palące w młodym wieku są również bardziej podatne na pogłębianie zachowań ryzykownych i sięganie po inne używki, w tym marihuanę i twarde narkotyki.
Czy warto więc dalej zaostrzać przepisy?Cały czas poszukujemy takich narzędzi. W mojej ocenie powinniśmy iść w stronę rozwiązań wprowadzonych w Stanach Zjednoczonych, gdzie sprzedaż wyrobów tytoniowych jest możliwa od 21. roku życia. Im później sięgniemy po pierwszego papierosa, tym mniejsze ryzyko uzależnienia. Niestety w Polsce nie ma instytucji, która np. by kontrolowała, czy młodzież kupuje papierosy. Nie istnieje licencja na sprzedaż tytoniu, która mogłaby być odebrana po przyłapaniu nieuczciwego sprzedawcy, który nie sprawdził wieku klienta. Obecnie toczą się natomiast prace na poziomie unijnym, które zmierzają do nowelizacji dyrektywy w sprawie podatku od wyrobów tytoniowych.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy