Wychłodzenie i odmrożenie to dwa zagrożenia, jakie dotyczą zimą wielu z nas. Skóra zimą narażona jest na wiele czynników, które mogą ją uszkodzić. Mrozy, wilgoć i opady atmosferyczne nie dość, że powodują osłabienie naturalnej bariery ochronnej skóry, to dodatkowo mogą przyczynić się do poważniejszych urazów, jak m.in. odmrożenia, będące uszkodzeniami tkanek wskutek ich znacznego wychłodzenia. Odmrożenia mogą mieć poważne, nieodwracalne skutki dla organizmu. Warto więc znać sposoby odpowiedniego zabezpieczenia i pielęgnacji szczególnie narażonych na odmrożenia miejsc oraz wiedzieć, co robić w przypadku odmrożenia.
Czym są odmrożenia?
Odmrożenie to miejscowy uraz ciała, czasowe lub nieodwracalne uszkodzenia tkanek skóry powstałe w wyniku ich znacznego ochłodzenia i spowolnienia, a nawet zatrzymania dopływu krwi. Na odmrożenia szczególnie narażone są dłonie, stopy, nos i uszy. Przyczyną odmrożeń jest nie tylko niska temperatura, lecz także wychłodzenie organizmu, wysoka wilgotność powietrza lub narażenie na silny wiatr. Prawdopodobieństwo odmrożeń potęguje nieodpowiedni ubiór, ekspozycja szczególnie wrażliwych miejsc na chłód oraz braku ruchu, dodatkowo spowalniający obieg krwi.
Bardzo niekorzystny wpływ wywiera również: przemęczenie, głód, niedokrwistość, cukrzyca, podeszły wiek (pogorszona wydolność układu krążenia), działanie alkoholu lub narkotyków (upośledzone zostaje prawidłowe czucie i reagowanie na zimno).
Wychłodzenie organizmu - objawy i stopnie hipotermii
Pierwsze objawy odmrożenia
Pierwsze objawy odmrożeń zimą zapewne znane są bardzo dobrze przez większość z nas. Gdy przebywamy długo na mrozie - np. jeżdżąc na nartach czy na sankach z dziećmi, z zimna drętwieją i kostnieją nam stopy czy dłonie. Warto być świadomym, że są to już pierwsze objawy odmrożeń.
W początkowym stadium występuje ból i pieczenie skóry, a także zmianę jej zabarwienia - przyjmuje ona blady lub sinoczerwony/sinofioletowy kolor. Gdy mamy do czynienia z bardziej poważnym odmrożeniem, może pojawić się obrzęk i napięcie skóry, a także utrata czucia w poszczególnej części ciała.
W przypadku odmrożenia kolejne objawy zależą od stopnia uszkodzenia tkanek.
Stopnie odmrożeń
Odmrożenia, podobnie jak oparzenia, dzieli się na kilka stopni ze względu na ciężkość uszkodzenia tkanek. Wyróżnia się:
- Odmrożenie I stopnia - najmniej poważny i stosunkowo częsty rodzaj odmrożenia. Dotyczy przejściowych zaburzeń krążenia krwi w skórze. Skóra staje się lodowata, blednie, a następnie przybiera sinofioletowy/sinoczerwony kolor. Staje się mało elastyczna. Pacjent zaczyna odczuwać silny ból i pieczenie. Pojawia się także opuchlizna, obrzęk, pieczenie i świąd skóry. Objawy mogą zniknąć dość szybko, po zastosowaniu kroków pierwszej pomocy przy odmrożeniach.
- Odmrożenie II stopnia - charakteryzuje się tworzeniem pęcherzy zawierających płyn surowiczy lub płyn surowiczy z domieszką krwi. Obrzęk i zasinienie są znacznie większe niż w odmrożeniach pierwszego stopnia. Odmrożenia II stopnia pozostawiają po sobie długotrwałe obrzęki oraz przebarwienia skóry.
- Odmrożenie III stopnia - w tym rodzaju odmrożeń pojawia się już martwica powierzchownych warstw skóry.
- Odmrożenie IV stopnia - jest to najbardziej poważny rodzaj odmrożenia, dochodzi tu do powstania głębokiej martwicy, której ulegają odmrożone części ciała (np. nos czy palce). Odmrożenia czwartego stopnia bywają na tyle poważne, że często niemożliwe jest uratowanie zaatakowanego narządu. Może dojść do samoistnej amputacji odmrożonych części ciała.
Dajmy dzieciom trochę zmarznąć
Pierwsza pomoc przy odmrożeniach
Ustalenie stopnia odmrożenia jest ważne dla zaplanowania odpowiedniego postępowania leczniczego.
Pierwsze działania należy podjąć, gdy skóra staje się bolesna i obserwuje się jej zaczerwienienie. Ogrzanie się pozwala uniknąć faktycznego odmrożenia. Poszkodowanego należy przenieść do ciepłego pomieszczenia i rozpocząć stopniowe ogrzewanie. Konieczne jest zdjęcie mokrych i zimnych ubrań. Osobę można przykryć kocem termoizolacyjnym (powinien znajdować się on w apteczce). Poszkodowany powinien leżeć i być dobrze zabezpieczony przed zimnem.
Ręce i nogi należy zanurzyć w letniej wodzie (początkowo powinna mieć ona temperaturę 30, a następnie 36). Na policzki i nos można położyć podgrzany ręcznik. Jeżeli na skórze obecne są zmiany (pęcherze), konieczne jest zabezpieczenie ich czystym opatrunkiem. Jeżeli poszkodowany jest przytomny, można podać mu do picia letni napój. U chorych nieprzytomnych ważne jest sprawdzenie oddechu. W przypadku jego braku należy rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową i wezwać pogotowie ratunkowe.
Podczas udzielania pierwszej pomocy przy odmrożeniach zabronione jest:
- masowanie odmrożonych części ciała
- gwałtowne ruszanie poszkodowanym
- przekłuwanie pęcherzy
- podawanie poszkodowanemu alkoholu i leków
- używanie termoforu lub ciepłego nawiewu
Osoba, która z powodu odmrożenia odczuwa dotkliwy ból i dyskomfort, powinna trafić pod opiekę lekarza. Przy większych uszkodzeniach tkanek poszkodowany musi otrzymać surowicę przeciwtężcową.
Filmy