- Z naszych obserwacji wynika, że ok. 70 proc. mężczyzn z grupy MSM regularnie wykonuje testy HIV, a wdrożona terapia znamiennie ogranicza zagrożenie zakażania kolejnych osób. Osoby heteroseksualne często nie myślą o ryzyku zakażenia, nie badają się, uważając, że problem ich nie dotyczy - mówi dr med. Maria Jankowska z Poradni Nabytych Niedoborów Odporności należącej do spółki Szpitale Pomorskie. 1 grudnia obchodzimy Światowy Dzień Walki z AIDS.
tak, i to kilkukrotnie
30%
tak, zbadałe(a)m się na HIV
25%
nie, ale mam taki zamiar
7%
nie, nie jestem w grupie ryzyka
29%
Jak wygląda sytuacja epidemiologiczna w przypadku HIV na Pomorzu? Kto zaraża się najczęściej?Dr med.
Maria Jankowska: Wydaje się, że od lat sytuacja epidemiologiczna utrzymuje się na stałym poziomie. W naszym województwie rozpoznajemy około 100 nowych przypadków w skali roku. W ostatnim, pandemicznym czasie obserwujemy tendencję do spadku liczby zgłoszeń na badania w
punktach anonimowego testowania rzędu 40 proc. Jest to spowodowane okresowym wyłączeniem działalności punktów z powodu pandemii COVID oraz samym lękiem przed COVID-19. Jeśli chodzi o statystyki w roku 2019, w woj. pomorskim rozpoznano 113 nowych zakażeń HIV, a w 2020 r. - 63, najczęściej HIV jest rozpoznawany u osób w wieku 20-40 lat, częściej u mężczyzn. W ostatnich latach obserwujemy w Europie, i w Polsce również, wzrost liczby przypadków rozpoznawanych w populacji mężczyzn mających seks z mężczyznami (MSM).
Jakie są czynniki ryzyka zakażenia?Przede wszystkim ryzykowne zachowania seksualne, czyli seks bez zabezpieczeń, duża liczba partnerów seksualnych, stosowanie psychostymulantów podczas seksu, tzw. chemsex, i brak testowania. Z naszych obserwacji wynika, że ok. 70 proc. mężczyzn z grupy MSM regularnie wykonuje testy HIV, a wdrożona terapia znamiennie ogranicza zagrożenie zakażania kolejnych osób. Osoby heteroseksualne często nie myślą o ryzyku zakażenia, nie badają się, uważając, że problem ich nie dotyczy, co prowadzi do wykrycia choroby na późniejszym etapie i stwarza ryzyko nieświadomej transmisji wirusa, jak również ryzyko rozwoju choroby do pełnoobjawowej choroby AIDS, w której istnieje ryzyko zgonu z powodu ciężkich infekcji lub nowotworów związanych z AIDS.
Czy istnieją również inne drogi zakażenia?Istnieją - zakażenie drogą dożylnej narkomanii, zakażenie matka-dziecko w czasie ciąży i porodu, zakażenie zawodowe. Nowych zakażeń drogą narkomanii dożylnej już nie obserwujemy w populacji polskiej, natomiast bywają tacy pacjenci z grupy imigrantów zza wschodniej granicy. Zakażeń zawodowych też nie obserwujemy, w uzasadnionych przypadkach stosowana jest profilaktyka poekspozycyjna. Odnośnie do zakażenia matka-dziecko - istnieje skuteczna profilaktyka.
Trzeba podkreślić, że obecnie stosowane leki są skuteczne, bezpieczne, dobrze tolerowane i łatwe w stosowaniu. Najczęściej leczenie sprowadza się do przyjmowania raz dziennie 1 lub 2 tabletek. Leczenie ma na celu zahamowanie namnażania się wirusa i zapobieżenie progresji choroby oraz zapobiega zakażaniu kolejnych osób.
Jakie są pierwsze niepokojące objawy choroby?Często niespecyficzne. Do charakterystycznych objawów zaliczamy utratę wagi, nawracającą grzybicę jamy ustnej, biegunki, wystąpienie półpaśca, zmian w obrazie krwi, takich jak małopłytkowość, anemia, mała liczba białych krwinek. Zawsze powinny być to sygnały wskazujące na konieczność wykonania testu. Trzeba podkreślić, że obecnie stosowane leki są skuteczne, bezpieczne, dobrze tolerowane i łatwe w stosowaniu. Najczęściej leczenie sprowadza się do przyjmowania raz dziennie 1 lub 2 tabletek. Leczenie ma na celu zahamowanie namnażania się wirusa i zapobieżenie progresji choroby oraz zapobiega zakażaniu kolejnych osób. Nie ma rejonizacji leczenia, można leczyć się w każdym z 22 ośrodków referencyjnych leczenia HIV w Polsce.
Czytaj też:
Coraz więcej przypadków AIDS. Kokarda ma przypomnieć o testowaniu się
Chcemy sprawdzić, czy jesteśmy zakażeni - dokąd należy się udać?W naszym regionie funkcjonują dwa anonimowe punkty testowania - Punkt Konsultacyjno-Diagnostyczny przy ul. Smoluchowskiego 18 w Gdańsku i tożsamy punkt przy ul. Huzarskiej 1 w Gdyni. Test ma charakter anonimowego badania krwi (nie podajemy swoich danych wrażliwych). W pierwszej kolejności wykonywany jest test przesiewowy. Informacje o tym wyniku odbieramy następnego dnia. Jeśli wynik jest ujemny, otrzymujemy go do ręki. Jeśli wynik testu przesiewowego okazuje się dodatni, wykonywany jest test potwierdzenia, którego wynik uzyskujemy po dwóch tygodniach (próbki ze wszystkich PKD badane są w jednym laboratorium w kraju). Punkty mają charakter konsultacyjny i podczas spotkania omawia się czynniki ryzyka, czy pacjent był na nie narażony, jak w przyszłości unikać ryzykownych zachowań i czy test wymaga powtórzenia w przyszłości w odniesieniu do konkretnej sytuacji.
Kto jeszcze powinien się testować?Na pewno kobiety w ciąży i to dwukrotnie - w I i III trymestrze. W książeczce ciąży jest rubryka "test HIV" i prawie zawsze test jest zalecany przez lekarza prowadzącego ciążę. Wykonanie drugiego badania w trzecim trymestrze jest jednak realizowane już rzadko. Badanie w ciąży jest niezwykle istotne, bowiem nawet jeśli przyszła mama jest zakażona HIV, to przy zastosowaniu farmakoterapii u matki w czasie ciąży i u dziecka po porodzie daje to ponad 98 proc. szans na urodzenie zdrowego dziecka.
Czy często zdarza się, że dodatni wynik nie jest pokłosiem zgłoszenia do punktu z powodu ryzykownych zachowań, a właśnie badaniem przesiewowym w ciąży?Nie jest to częste zjawisko, ale bywa, że kobieta dowiaduje się o swoim zakażeniu w trakcie tego właśnie badania.
Co dzieje się w sytuacji, gdy u pacjenta jest potwierdzane zakażenie?Pacjent powinien być skierowany do ośrodka referencyjnego leczenia HIV lub zgłasza się sam, skierowanie nie jest potrzebne. Wykonujemy tu badania poziomu odporności, poziomu wiremii, ocenę wrażliwości wirusa na leki. Według ostatnich wytycznych, zarówno europejskich, jak i polskich, zaleca się jak najszybsze włączenie terapii antyretrowirusowej, która według aktualnego stanu wiedzy jest terapią przewlekłą, stosowaną do końca życia. Warto dodać, że obecnie pacjenci dożywają takiego wieku jak reszta społeczeństwa. Obserwujemy jedynie szybsze starzenie biologiczne - mniej więcej o 10 lat, a także większe tendencje do rozwoju nowotworów niezwiązanych z AIDS w starszym wieku. Kluczowe jest regularne stosowanie leków, co ma też ogromne znaczenie epidemiologiczne, osoba z niewykrywalną wiremią HIV nie zakaża.
Czytaj też:
Chorzy "od seksu". Nowa terapia uchroni przed zarażeniem wirusem HIV?
Co ze wsparciem psychologicznym?Na pewno jest potrzebne, dlatego często sugerujemy wizytę u psychoterapeuty. Badania pokazują, że nawet 20-30 proc. pacjentów potrzebuje takiego wsparcia. Na Pomorzu można się zgłosić do Fundacji
Pomorski Dom Nadziei przy ul. Wita Stwosza, która prowadzi wiele działalności związanych z problematyką HIV, w tym program wsparcia psychologicznego dla pacjentów zakażonych. Dużym problemem dla pacjentów bywa obawa przed stygmatyzacją z powodu zakażenia HIV, co relacjonuje wielu chorych, i z tego powodu często nie chcą się identyfikować z grupą wsparcia dla pacjentów HIV i korzystają z innych porad, nie ujawniając swojego statusu HIV. Stygmatyzacja to bardzo szerokie zagadnienie, również dla nas jako społeczeństwa.
Obecnie pacjenci dożywają takiego wieku jak reszta społeczeństwa.
Czy są jeszcze inne działania profilaktyczne?Jeżeli osoba zdrowa ma wiele ryzykownych kontaktów seksualnych i nie planuje z nich zrezygnować, może zastosować PreP, czyli farmakologiczną profilaktykę przedekspozycyjną. Leki zmniejszają ryzyko zakażenia w znacznym stopniu, do ponad 90 proc., pod warunkiem regularnego ich stosowania. Są ośrodki oferujące profesjonalną opiekę w tym zakresie z pełną diagnostyką przed wdrożeniem PreP, jak też kontrola w trakcie jego stosowania. Te usługi nie są w Polsce refundowane, ale jest projekt objęcia tych działań refundacją. Istnieje także profilaktyka poekspozycyjna PEP. Do takiej profilaktyki kwalifikuje lekarz poradni, w której leczeni są pacjenci zakażeni HIV, albo lekarz Izby Przyjęć Szpitala Zakaźnego lub w wymienionego ośrodka PreP. Wówczas leki należy przyjąć jak najszybciej - maksymalnie do 48 godzin po ekspozycji - i stosować przez około miesiąc.
Czytaj też:
Chorzy "od seksu". Nowa terapia uchroni przed zarażeniem wirusem HIV?
Gdzie hospitalizowani są pacjenci w trudnej sytuacji klinicznej?W oddziałach chorób zakaźnych. Obecnie obserwujemy systemowy, ogólnopolski problem w tym zakresie ze względu na przekształcenie się oddziałów zakaźnych w covidowe, w konsekwencji brakuje miejsc dla pacjentów z innymi chorobami zakaźnymi. Tak dzieje się też w innych placówkach specjalistycznych. Odrębnym problemem jest brak specjalistów chorób zakaźnych w większości regionów w Polsce, kadra starzeje się, nie ma młodych chętnych do tej specjalizacji, choć jest bardzo interesująca, ale niestety mało komercyjna.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy