Wielu z nas nie wyobraża sobie poranka bez "małej czarnej". Nie zawsze zdajemy sobie jednak sprawę, że ten napój działa nie tylko pobudzająco i orzeźwiająco, ale wypijany w nadmiarze może być szkodliwy dla zdrowia
.
O wadach i zaletach kawy opowie
Agata Szczerkowska dietetyk, psycholog z
Centrum Dietetyki Żywienia i Zdrowia w Sopocie.
Kilka słów o kawieZiarno kawy jest owocem drzewa kakaowego
Coffea uprawianego w strefie tropikalnej. Kawa pochodzi z Etiopii gdzie znana jest już od X wieku. Obecnie największe plantacje znajdują się w Ameryce Południowej, Środkowej oraz Afryce. 1/3 światowej produkcji kawy pochodzi z Brazylii.
Wartości odżywczeW ziarnach kawy znajdują się pewne ilości składników pokarmowych - są to jednak ilości śladowe. Dwie filiżanki kawy pokrywają jedynie około 3 proc. zapotrzebowania na magnez i poniżej 1 proc. na składniki takie jak wapń, żelazo i cynk. Jest natomiast dobrym źródłem witaminy PP. Nie bez znaczenia jest fakt, że wartość energetyczna 100 ml naparu bez cukru wynosi tylko 2 kcal.
Kofeina i jej działanieKofeina jest substancją pobudzającą, szybko wchłaniającą się z przewodu pokarmowego. Działanie kofeiny polega głównie na zwiększeniu wydzielania serotoniny, adrenaliny, pobudzeniu ośrodkowego układu nerwowego, a także rozszerzeniu naczyń krwionośnych (mózgowych, wieńcowych, mięśni szkieletowych), przez co wspomaga wydolność organizmu i koncentrację.
Kofeina wzmaga sprawność myślenia, opóźnia senność, pobudza wydzielanie soku żołądkowego oraz działa umiarkowanie moczopędnie.
Nadmierne spożycie kofeiny powoduje zbytnią pobudliwość, uczucie niepokoju, przyspieszone oddychanie, co w efekcie może prowadzić do tzw. kofeinizmu - objawiającego się zmęczeniem, rozdrażnieniem, drżeniem mięśni, bolami głowy, arytmią, nudnościami czy biegunką. Doustna dawka śmiertelna kofeiny to 10 - 12 g. Należy też pamiętać, że w kawie mielonej znajduje się dwukrotnie więcej kofeiny niż w kawie rozpuszczalnej.
Kofeina uważana jest za silny środek ergogeniczny. Mechanizm działania polega na zwiększeniu ilości wolnych kwasów tłuszczowych w osoczu, które wykorzystywane są przez aktywne mięśnie, dlatego tak bardzo lubią ją sportowcy. Oznacza to, że oszczędzane są zapasy glikogenu mięśniowego przez co zwiększa się wytrzymałość zawodnika.
Jednak należy pamiętać, że zawartość kofeiny w moczu powyżej 12 mg/l uznawana jest za doping.
Kofeina a zdrowie W piśmiennictwie nie ma zgodności czy codzienne picie kawy może prowadzić do rozwoju
nadciśnienia tętniczego. Wyniki niektórych badań wskazują, że 2 - 3 filiżanki kawy dziennie podnoszą zarówno ciśnienie skurczowe jaki i rozkurczowe, zarówno u kobiet jaki i u mężczyzn, ale jednocześnie po 2 - 3 dniach regularnego spożywania kofeiny dochodzi do tolerancji organizmu na ten składnik i nie obserwuje się dalszego podnoszenia ciśnienia krwi. Natomiast po 12 - 24 godzinach abstynencji od kofeiny organizm ponownie będzie reagował podniesieniem ciśnienia po jej spożyciu.
Wrażliwość na działanie kofeiny rośnie wraz z wiekiem - najbardziej narażone na gwałtowny skok ciśnienia są osoby w podeszłym wieku, ze zdiagnozowanym nadciśnieniem, pijące kawę od czasu do czasu.
Badanie prowadzone w Norwegii na dużej próbie 12 000 osób wykazały, że regularne picie kawy podnosi stężenie ogólnego
cholesterolu zwłaszcza tego tzw. "złego" LDL i obniża stężenie "dobrego" HDL.
Osoby z
chorobą wrzodową żołądka albo dwunastnicy, "powinny" pić kawę zmodyfikowaną, niskodrażniącą, natomiast osoby z
chorobą refluksową żołądka powinny przestawić się na kawę bezkofeinową, gdyż kofeina zmniejsza napięcie dolnego zwieracza przełyku, co sprzyja zarzucaniu treści pokarmowej do przełyku.
Mam dobrą informację dla osóby mających problem z gospodarką wapniową czy
osteoporozą - jeżeli spożycie kawy jest umiarkowane, a produkty bogate w wapń spożywa się w ilościach pokrywających zapotrzebowanie, nie zaobserwowano zmniejszenia gęstości mineralnej kości.
Jeśli chodzi o chorych na
nowotwory to wyniki badań epidemiologicznych wskazują, że spożycie paru filiżanek dziennie nie jest czynnikiem kancerogennym (rakotwórczym) w odniesieniu do jelita grubego, żołądka, prostaty, płuc i raka piersi. Niektóre badania wskazują, że picie kawy może nawet zmniejszać ryzyko zapadalności na raka jelita grubego przez przyspieszenie perystaltyki jelita.
Wyniki badań wskazują, że u osób regularnie spożywających kofeinę przez 10 lat w ilości 2 - 3 filiżanek kawy dziennie występuje zmniejszone ryzyko wystąpienia
choroby Parkinsona o około 28 proc., choć mechanizm nie jest jeszcze dokładnie poznany.
Interakcje kawy z lekamiKofeina potęguje działanie leków przeciwbólowych, a zmniejsza skuteczność leków uspokajających. Działanie niektórych antybiotyków może powodować osłabione wydalenie kofeiny z organizmu. Dość częstą interakcją jest połączenie działania teofiliny i aminofiliny (leków rozszerzającymi oskrzela) ze względu na podobne działanie w organizmie. Spożywanie 2 - 3 filiżanek dziennie może spowodować u osób zażywających te leki wystąpienie bólów głowy, bezsenność, pobudzenie i przyspieszoną czynność serca.
Picie kawy przez kobiety w ciążyIlości powyżej 1 - 2 filiżanek słabej kawy dziennie zwiększa ryzyko małej masy urodzeniowej dziecka, poronienia i porodu przedwczesnego. Z badań wykonywanych w grupie kobiet ciężarnych wynika, że 40 - 80 proc. kobiet w ciąży pije kawę.
-
Nie ma idealnych produktów - mówi Agata Szczerkowska. -
Każde mają działanie pożądane i mniej pożądane. Przy spożyciu kawy trzeba wziąć pod uwagę swój stan zdrowia, przyjmowane leki, ewentualną ciążę czy choroby towarzyszące. Aby kawa nie stała się źródłem niechcianych skutków ubocznych wypijane ilości trzeba tak dostosować, żeby można było cieszyć się z jej zalet.
Skorzystaj z porady
dietetyka w Trójmieście.
opr. mw
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy