Przedstawiamy kolejny artykuł, w którym dr n. med. Małgorzata Sokołowska - Wojdyło, specjalista dermatolog - wenerolog z Kliniki Dermatologii, Wenerologii i Alergologii AM w Gdańsku będzie udzielała odpowiedzi na pytania czytelników.
"Przez wiele lat walczyłem z trądzikiem. Udało się go wyleczyć, ale pozostały mi szpecące blizny. Jaki jest najlepszy sposób na ich pozbycie się?" - pyta w liście do redakcji nasz czytelnik, pan Krzysztof.
Trądzik i blizny, jakie to schorzenie po sobie zostawia, jest częstą przyczyną wizyt pacjentów w gabinetach dermatologicznych. Jedną z polecanych metod na ich usuwanie są peelingi.
Co to są peelingi?Peelingi - to grupa zabiegów umożliwiająca złuszczenie naskórka lub/i skóry, do głębokości zależnej od zastosowanego preparatu (m.in. substancje chemiczne w płynie, najczęściej kwasy, zaśnieżony CO2, ciekły azot i podtlenek azotu). Dawniej uważano, że rola peelingu ogranicza się do oczyszczania skóry, poprzez przyspieszenie złuszczania się komórek zewnętrznych warstw naskórka - dzięki zabiegowi skóra miała stawać się młodsza i gładsza. Peelingi często stanowiły przygotowanie do zabiegów kosmetycznych, ułatwiały bowiem wchłanianie się składników odżywczych zawartych w kremach i maseczkach kosmetycznych. Już starożytni Egipcjanie, kapiąc się w mleku, wykorzystywali nieświadomie działanie kwasu mlekowego, należącego do stosowanych powszechnie α-hydoksykwasów, oraz substancji odżywczych zawartych w samym mleku.
Pierwsze doniesienia o peelingach, we współczesnym tego słowa znaczeniu, sięgają 1882 roku, kiedy to Unna zastosował kwas salicylowy, rezorcynę, fenol i mieszanki zawierające kwas trójchlorooctowy (TCA). Wszystkie te substancje są nadal stosowane w dermatologii estetycznej. W późniejszych latach wdrożono zaśnieżony CO2, kwas glikolowy, mlekowy, migdałowy, retinol i inne. Peelingi, oprócz złuszczania w celu rewitalizacji skóry, zaczęły być przypisywane m. in. do usuwania blizn, przebarwień, do leczenia trądziku (dziś także aktywnych postaci zapalnych choroby, a nie tylko - jak dawniej - potrądzikowych blizn), czy też ognisk rogowacenia słonecznego (co można uznać za profilaktykę rozwoju nowotworów zależnych od działania promieniowania UV).
Rodzaje i podział peelingówNajbardziej przydatnym wydaje się podział określający zakres (głębokość) działania peelingu chemicznego. Do tego, by zrozumieć klasyfikację trzeba znać, bardzo ogólnie, budowę skóry. Od góry znajdujemy: naskórek, w nim: warstwę rogową, ziarnistą, kolczystą i podstawną, a pod nim: warstwę brodawkowatą skóry, pełną naczyń i nerwów, warstwę siateczkowatą, a poniżej tkankę podskórną. A teraz podział peelingów:
- peelingi działające powierzchownie - sięgające do warstwy ziarnistej, podstawnej lub brodawkowatej skóry,
- peelingi działające średniogłęboko - sięgające warstwy siateczkowatej skóry
- peelingi działające głęboko - do środkowej części warstwy siateczkowatej: fenol Bakera. Ten ostatni peeling wymaga znieczulenia ogólnego, kontroli pracy serca w czasie zabiegu, oraz okluzyjnych opatrunków gojących, zmienianych przez lekarza. Nie znam nikogo w Polsce wykonującego ten zabieg (jeśli ktoś go wykonuje - to przepraszam), natomiast np. w Norwegii tylko jeden lekarz w całym kraju wykonuje te zabiegi (podobnie w Szwecji).
Należy zawsze pamiętać, że skuteczność, w tym głębokość peelingu, zależy od stopnia wcześniejszego odtłuszczenia skóry, środków przygotowujących do peelingu aplikowanych przez pacjenta w domu, przed zabiegiem (po niektórych preparatach głębokość peelingu może wykroczyć poza uznaną w klasyfikacji grupę), siły działania środka, ilości zaaplikowanego preparatu, a także grubości skóry i okolicy ciała.
Dla kogo są polecane? Jak działają i jakie są efekty zabiegów?Prawie każdy może poddać się zabiegowi peelingu. Wykluczone są oczywiście osoby z przeciwwskazaniami, o których nieco później, ale dziś wiadomo, że peeling można wykonać zarówno u mężczyzn jak i u kobiet w każdym wieku. Zabieg wskazany jest także dla nastolatków - najczęściej z trądzikiem (zarówno aktywnym, jak i bliznami po trądziku).
Rodzaj peelingu powinien być zawsze dobierany indywidualnie, w zależności od stanu skóry, dolegliwości, a także fototypu skóry. Dzięki badaniom histopatologicznym przeprowadzonym w przeszłości wiadomo, która substancja działa na jaką głębokość (na tej podstawie sklasyfikowano peelingi). Dobrany preparat i zabieg nie powinny powodować zbyt głębokiego uszkodzenia skóry, by nie doprowadzić do powikłań. Jednocześnie powinny przekroczyć, w sposób minimalny, zasięg usuwanych zmian, by uzyskać pożądany efekt. Przykładowo: nie ma sensu usuwać powierzchownych przebarwień głębokim peelingiem fenolowym. Usunie on oczywiście przebarwienia, ale istnieje ryzyko powikłań pod postacią np. bardzo głębokich blizn, często trudnych do usunięcia.
Peelingi można zastosować do
walki z następującymi schorzeniami: trądzik, łojotok, trądzik różowaty, rogowacenie słoneczne, przebarwienia, fotostarzenie się skóry, a także dla osób palących papierosy tzw. skóra palacza. Dostępne są także peelingi do tzw. okolic specjalnych: czyli grzbietów dłoni, dekoltu i szyi, powiek i skóry wokół ust. Specjalistycznie opracowane formuły pozwalają na osiągnięcie efektu odmłodzenia oraz likwidacji przebarwień i cieni bez ryzyka blizn czy wtórnych przebarwień pozapalnych, co zdarzało się po dotychczas stosowanych zabiegach.
Peeling wykonany w sposób właściwy powinien usunąć defekt. W zależności od stopnia nasilenia zmian - często konieczna jest seria zabiegów. Współczesne peelingi o płytkim działaniu już nie muszą powodować długo utrzymującego się rumienia. Złuszczanie jest powierzchowne, pojawia się po kilku dniach od zabiegu, trwa kilka dni i można je zamaskować umiejętnym zastosowaniem preparatów nawilżających i makijażem. Jest to korzystne, gdyż żyjemy w bardzo szybkim tempie - często pacjenci chcą wyglądać po zabiegu na tyle dobrze, by móc swobodnie funkcjonować w pracy i kontaktach towarzyskich. Jednak w niektórych przypadkach np. peeling TCA, trudno będzie zamaskować wykonany zabieg. Po tym peelingu pacjent będzie opuchnięty, skóra pokryje się brązowo - beżową warstwą (złuszczającą się przez kilka dni, a czasem dłużej).
Lekarz musi uświadomić pacjenta, że w przypadku wykonania nawet serii peelingów o słabszym (płytszym) działaniu - efekt może nie spełnić oczekiwań, szczególnie gdy zabiegów wykonamy niewiele. Jednocześnie właściwie dobrane zabiegi, rozłożone na dłuższy okres, mogą przynieść znakomite rezultaty. Skóra będzie nie tylko młodsza, rozświetlona, o jednolitym kolorycie, z mniej widocznymi ujściami gruczołów łojowych (tzw. porów) i pozbawiona defektów. Jednak jeśli skóra jest znacznie uszkodzona - to peelingów z silniejszej grupy się nie da się uniknąć.
Jak wygląda zabieg? Kto może go wykonywać (dermatolog, kosmetyczka)?Większość zabiegów ma ten sam schemat. Skórę powinno się przygotować do zabiegu preparatami odpowiednimi do danego schorzenia. W gabinecie lekarz powinien wykonać zdjęcia celem udokumentowania stanu pacjenta przed zabiegiem (zdjęcie to stanowi informację dla pacjenta i dla lekarza, pozwala na ocenę rzeczywistej poprawy). Następnie - po podpisaniu zgody przez pacjenta potwierdzającej, że lekarz poinformował go o przebiegu leczenia, postępowaniu po zabiegu oraz możliwych powikłaniach, które mogą się wydarzyć nawet gdy zabieg jest wykonywany przez doświadczonego specjalistę - lekarz odtłuszcza skórę pacjenta. Następnie aplikuje preparat peelingujący. W większości przypadków, w trakcie aplikacji pacjent może odczuwać dyskomfort, pieczenie, czasem ból (w przypadku peelingów o silniejszym działaniu). Efekt ten jest przemijający i niwelowany przez kolejny etap: neutralizację. Neutralizacja może być wykonana specjalnie do tego przeznaczonymi chusteczkami lub preparatami w sprayu. Po zabiegu skóra jest smarowana preparatami kojącymi lub/i leczącymi. Pacjent wychodzi do domu z zaleceniami odpowiedniej pielęgnacji oraz ochrony przeciwsłonecznej. Część zabiegów przebiega nieco inaczej, w zależności od rodzaju użytych preparatów. W przypadku np. zabiegu usuwającego przebarwienia kończy się on w gabinecie na etapie aplikacji substancji aktywnej - pacjent wychodzi do domu w masce, z zaleceniem zmycia jej o odpowiednio długim czasie (kilku godzin) i aplikacji wydanych w gabinecie preparatów: wybielającego i nawilżającego do stosowania w domu przez kilku tygodni. Wszystkie peelingi powinny być wykonywane na całą powierzchnię np. twarzy czy grzbietów dłoni, gdyż zastosowanie punktowe może doprowadzić do różnic w zabarwieniu skóry pomiędzy miejscem aplikacji preparatu i wokół.
Większość z opisanych peelingów powinien wykonywać lekarz. W gabinecie kosmetycznym mogą być wykonywane peelingi o płytkim działaniu preparatami o niższym stężeniu niż w gabinecie lekarskim. Po zabiegu często konieczne jest stosowanie preparatów miejscowych dostępnych tylko na receptę, czego nie można uzyskać w gabinecie kosmetycznym.
Jak często można wykonywać peeling? Czy pora roku ma znaczenie?Peelingi o działaniu płytszym są najczęściej wykonywane co 1 - 2 tygodnie (najczęściej w seriach od 4 do 6 zabiegów). Jednak w przypadku peelingu preparatami o wysokim stężeniu zalecana jest przerwa około 6. miesięcy, gdyż zbyt wczesne powtórzenie zabiegu może doprowadzić do bliznowacenia i powstania przebarwień lub odbarwień pozapalnych. W zasadzie uważa się, że nie ma przeciwwskazań o stosowania peelingów także latem, nie mniej często rezygnujemy z nich w tym okresie ze względu na trudności w ochronie przeciwsłonecznej. Peelingi wykonuje się przez cały rok np. we Włoszech (peelingi przeżywają tam aktualnie renesans), ze zwróceniem uwagi na konieczność ochronny przeciw UV.
Przeciwwskazania do wykonywania peelingów- obecność objawów infekcji wirusem opryszczki (pęcherzyki z towarzyszącym świądem/pieczeniem), lub innymi patogenami (np. zakażenia paciorkowcowo - gronkowcowe pod postacią żółtawych strupków) na obszarze skóry, który ma być poddany kuracji;
- przeprowadzona w czasie ostatnich 2. - 6. miesięcy operacja plastyczna (lifting powiek, liposukcja) na obszarze skóry, który ma zostać poddany kuracji;
- choroby immunosupresyjne - czyli przebiegające z obniżoną odpornością;
- radioterapia na obszarze skóry, która ma być poddana złuszczaniu, mogąca uniemożliwić prawidłową regenerację skóry po zabiegu
- występująca u pacjenta i w rodzinie (przeciwwskazanie względne) skłonność do bliznowacenia lub/i blizn przerosłych;
- występująca w rodzinie pozapalne przebarwienia (przeciwwskazanie względne);
- ciąża i karmienie piersią;
- alergia i nadwrażliwość na jeden lub więcej składników preparatów.
Czy po zabiegu mogą wystąpić powikłania? Jeśli tak to jakie i dlaczego?Po każdym zabiegu mogą wystąpić powikłania. Ilość powikłań wzrasta wraz z głębokością zabiegu. Peelingi powierzchowne z reguły powodują (bardzo rzadko) zaburzenia w zabarwieniu skóry: przebarwienia i odbarwienia. W przypadku penetracji głębszej może dojść do bliznowacenia. Po zabiegu może utrzymywać się rumień (tu konieczna jest prawidłowa pielęgnacja w celu uniknięcia przebarwień) oraz świąd. Do innych powikłań należą infekcje (wynikające z nadkażenia), w tym wirusem opryszczki, który może przez lata być uśpiony, a pod wpływem peelingu - zaktywować się. Z tego powodu, jeśli z wywiadu przed zabiegiem wynika, że pacjent miał opryszczkę w okolicy poddawanej zabiegowi, należy wydać receptę (profilaktycznie) na doustny lek przeciwwirusowy, by zapobiec wystąpieniu objawów. W przypadku peelingów głębokich może zaniknąć naturalne poletkowanie skóry, zaburzając jej prawidłowy rysunek. Na skutek nieprawidłowego (indywidualnie) gojenia może dość do powstania prosaków. Jeśli pacjent leczony jest z powodu blizn potrądzikowych, może dość do pojawienia się świeżych zmian trądzikowych. W niektórych przypadkach zmienia się wrażliwość na temperaturę (głównie na zimno). W pojedynczych przypadkach może wystąpić reakcja alergiczna na aplikowany preparat - czego najczęściej nie można przewidzieć. Inne powikłania wynikają z nieprawidłowego przygotowania preparatu do peelingu (co w zasadzie jest bardzo rzadkie, ze względu na fakt fabrycznego przygotowywania roztworów), nieprawidłowej aplikacji (np. zbyt dużej ilości), niewłaściwego doboru rodzaju peelingu do rzeczywistego wskazania.
Czy zabieg można wykonać samodzielnie w domu?Większość przedstawionych peelingów musi być wykonywana w gabinecie lekarskim, najlepiej
dermatologicznym. Na rynku dostępne są preparaty do samodzielnej aplikacji w domu. Można je kupić w aptekach. Zawsze należy stosować je zgodnie z załączona instrukcją - wtedy uzyska się zamierzony efekt bez powikłań. Preparaty te nie dadzą rezultatów takich jak peelingi lekarskie, nie mniej mogą pomóc w przypadku dolegliwości o niewielkim nasileniu lub stanowić przygotowanie do zabiegów wykonywanych w gabinetach lekarskich.
Jeśli masz problemy ze skórą, nie wiesz jak poradzić sobie z problemami dermatologicznymi lub chcesz dowiedzieć się więcej o wybranych zabiegach z zakresu medycyny estetycznej, trojmiasto.pl pomoże Ci odpowiedzieć na twoje pytania!
Prześlij pytanie na adres
zdrowie@trojmiasto.plJednocześnie informujemy, że ze względu na olbrzymie zainteresowanie tematem atopowego zapalenia skóry, do problemu powrócimy w najbliższych artykułach.
opr. mw
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy