Jak (i za ile) spędzano wakacje w Sopocie latem 1910 roku

Tomasz Kot

1 lipca 2015 (artykuł sprzed 8 lat)

Opinie (72)

Najnowszy artykuł na ten temat Piękne ciała, zieleń i "kalifornisjkie plaże". Tak reklamował się Sopot pół wieku temu

Stroje plażowe popularne na początku XX wieku nie sprzyjały opalaniu ciała, lecz raczej chroniły przed niedobrym wpływem słońca na skórę. Rysunek z przewodnika wydanego w Sopocie w 1910 r.

Choć właśnie rozpoczął się sezon letni 2015, spróbujmy się cofnąć w czasie o 105 lat, do sezonu A.D. 1910 i zobaczyć jak wówczas wyglądało plażowanie. Pomoże w tym m.in. wydany wówczas ilustrowany przewodnik po Sopocie autorstwa Elizy Püttner. Dzięki niemu dowiemy się, ile trzeba było wydać na korzystanie z atrakcji kurortu na cztery lata przed wybuchem I wojny światowej.

Sopot w Cesarstwie Niemieckim był miastem prowincjonalnym. Miał jednak to szczęście, że leżąc na szlaku kolejowym z Gdańska przez Słupsk i Szczecin do Berlina, był świetnie skomunikowany z miastami zarówno w Niemczech, jak i za granicą.

Komunikacja: podobna do tej dziś

W 1910 r. podróż koleją z Sopotu do Berlina trwała 7,5 godziny (dziś jest jedno bezpośrednie połączenia, a podróż trwa 6 godz. 14 minut) ; do Królewca- 3 godz.; do Torunia - 3,5 godz.; do Poznania - 6,5 godz.; do Warszawy - 9 godzin (dłuższy czas podróży wynikał z procedury paszportowej i celnej przy przekraczaniu granicy między Cesarstwem Rosyjskim a Niemieckim oraz koniecznością wymiany wózków wagonowych w związku z różnicą w szerokości torów kolejowych).

Panorama Sopotu widziana z Królewskiego Wzgórza (Wzgórza Stiewego). Rysunek z przewodnika po Sopocie wydanego w 1910 r.

Z sopockiego dworca odjeżdżały 23 pociągi dalekobieżne i 108 lokalnych do pobliskich miejscowości. Między Gdańskiem a Sopotem dziennie kursowało 50 pociągów.

Miasto liczyło wówczas nieco ponad 15 tys. mieszkańców, przy czym wedle oficjalnych danych kurort odwiedzało między 15 a 20 tys. kuracjuszy rocznie. W 1910 r. było ich dokładnie 17808 (czego wydawcy przewodnika w momencie jego druku wiedzieć nie mogli).

Niemiecka nazwa, ale wielu gości z Polski

Niemałą liczbę wśród turystów stanowili Polacy, wśród których przeważali mieszkańcy Warszawy. To właśnie o ówczesnym Sopocie Adolf Nowaczyński (1876-1944) pisał:

"Sezon kąpielowy w Zoppotach był gwarny i huczny, ogromnie nasz (...) po prostu polski. Ostseebadowi szyku nadawała Warszawa, w listach kurgastów przeważali Polacy: w hotelach, restauracjach, sklepach wszyscy ślicznie starali się mówić choćby kilkanaście zdań po polsku. Na kortach tenisowych towarzystwo polskie. Orkiestra (zapewne przygrywająca gościom orkiestra promenadowa) rano i po południu dodawała do programu "kawałki" polskie, bywało, ze i "wieniec polski" z Mazurkiem Dąbrowskiego na końcu: po czym ogromne brawa i owacje rodaków spod Prusaka i Moskala".

Atrakcje przez cały rok

Sopot reklamował się wówczas zarówno jako Seebad (kąpielisko), Winterkurort (kurort zimowy) jak i Luftkurort (uzdrowisko z dobrym powietrzem). Oznaczało to ni mniej ni więcej, że kuracjusze mogli tu leczyć się tu przez cały rok, zarówno dzięki morskim kąpielom, jak i wyjątkowemu klimatowi.

Głównymi atrakcjami miasta były - podobnie jak dziś: molo (dopiero co przed sezonem wydłużone o ponad połowę do 350 metrów. Do obecnych 511,5 m wydłużono je w latach 20.), hipodrom i działająca zaledwie od roku Opera Leśna (nazwana w przewodniku Naturheater).

Dom Zdrojowy w Sopocie. Rysunek z przewodnika po Sopocie wydanego w 1910 r.

Sopot znany był także z letniego "kwiatowego corsa". 16 czerwca uroczyście otwarto nowy, trzeci już z kolei dom zdrojowy (dotrwał do 1945 r.), wzniesiony na miejsce poprzedniego, wybudowanego w 1881 r. Kąpielisko z kabinami do przebrania w Łazienkach Północnych podzielone było na Damenbad (po prawej), Herrenbad (po lewej) i Familienbad (pośrodku).

Korzystaj, ale płać. I to słono

Przybywający do kurortu nowoczesnymi automobilami mogli liczyć na profesjonalną obsługę zapewnianą przez Zoppoter Automobil Garage B. Nowakowski, wraz z pełnym serwisem (Benzin, Öl und Carbid-Station) mieszczące się przy Pommerschestrasse (al. Niepodległości) 34-36.

Turyści udający się do Domu Zdrojowego mogli po przybyciu do miasta pociągiem skorzystać z "autodorożki", czyli ówczesnego autobusu, który po zebraniu się odpowiedniej ilości pasażerów kursował między dworcem a Kurhausem. Opłata za przejazd wynosiła 20 fenigów od osoby. Bardziej majętni mogli skorzystać z dorożki. Za przejażdżkę w obrębie granic miasta trzeba było wysupłać 1 markę, a za godzinę postoju płaciło się 20 fenigów od osoby. Jeżeli ktoś chciał wynajętą droschken jechać w kierunku peryferii, czyli do Karlikowa, Świemirowa, Stawowia (Hochwasser) czy Kamiennego Potoku (Steinfliess) musiał zapłacić 1,5 marki, a godzinny postój kosztował go 30 fenigów od osoby.

Najdroższy był wypad do restauracji na Wielką Gwiazdę (w pobliżu dzisiejszego sanatorium Leśnik, przy ul. 23 marca). To kosztowało 3 marki i 50 fenigów za godzinę postoju.

Przy molo na turystów czekały łodzie zarówno motorowe, żaglowe jak i zwykłe wiosłowe, którymi mogli wybrać się do Jelitkowa, Brzeźna, Orłowa i Gdyni. Podróż łodzią wiosłową kosztowała 1 markę za godzinę, natomiast żaglową 3 marki za godzinę. Tę opłatę można było podzielić na osiem osób, bo tyle maksymalnie mogło do Segelboote wejść.

Statkiem parowym można było popłynąć na Hel, do Nowego Portu, Wisłoujścia i Gdańska. Do molo przybijały także dwukołowe parowce płynące z Gdańska do Pucka, Krynicy Morskiej, Ustki, Kołobrzegu, Karlskrony, Pilawy (obecnie Bałtijsk), Królewca i na Bornholm. Podróż w jedną stronę kosztowała 5 marek, w obie - 8 marek.

Łazienki Południowe w Sopocie. Rysunek z przewodnika po Sopocie wydanego w 1910 r.

Wynajęcie kosza plażowego oznaczało koszt 50 fenigów za dzień, 3 marek za tydzień lub 9 za miesiąc.

Zaznaczmy, że w tym czasie robotnicy zarabiali ok. 800-900 marek miesięcznie.

Kwatery w Zopott: drogie lub bardzo drogie

Przyjezdnych obowiązywała wówczas opłata uzdrowiskowa. Dla przykładu, czteroosobowa rodzina za tydzień pobytu zobowiązana była wnieść do kasy uzdrowiska 8 marek. Za cały sezon trzeba było zapłacić 24 marki. Można było jednak rozłożyć to na dwie lub trzy raty.

Na pragnących podreperować zdrowie czekał zakład balneologiczny, sanatoria, liczni lekarze różnych specjalności. Baza noclegowa ówczesnego Zoppot składała się z 12 hoteli, 19 pensjonatów oraz sporej liczby kwater i prywatnych pokojów do wynajęcia.

Łazienki Północne w Sopocie. Rysunek z przewodnika po Sopocie wydanego w 1910 r.

Różnorodność kwater powodowała olbrzymie różnice cenowe, ale można powiedzieć, że wszędzie było drogo.

Samodzielny pokój na tydzień kosztował ok. 20 marek. Za dwa pokoje w prywatnej kwaterze trzeba było zapłacić od 30 do 50 marek za tydzień. Jeśli ktoś wybierał się całą rodziną i potrzebne mu były 3 lub 4 pokoje musiał się liczyć z wydatkiem 150-200 marek za tydzień.

Doba hotelowa to z kolei opłata średnio 12-15 marek za dobę od osoby. Oczywiście były też specjalne oferty luksusowych apartamentów. Za pobyt w nich trzeba było zapłacić od 3 do 5 tys. marek za miesiąc.

Na dobre ceny mogły liczyć jedynie dzieci i młodzież. Ceny za pobyt dziecka zaczynały się od 3,50 marki za dzień.

Jak kurort, to i siesta

Pieczę nad bazą leczniczo-turystyczną sprawował dyrektor kąpieliska herr von Olszewski. Nad płynnością ruchu kolejowego czuwał dyspozytor herr Dziobek, natomiast sprawność doręczania korespondencji nadzorował naczelnik poczty herr Gehrmann.

Reklama sopockiego browaru Górski Zameczek (Bergschloesschen), założonego w 1875 r. przez Augusta Karpińskiego i prowadzonego do końca pierwszej wojny światowej przez Michała Wanningera oraz jego synów.

Nad porządkiem i bezpieczeństwem w kurorcie czuwała policja. Komisariat czynny był od godz. 11 do godz. 12 przed południem i od godz. 16 do godz. 17 po południu. Natomiast posterunek policji otwarty cała dobę.

Burmistrz Woldmann urzędował w budynku ratusza na pierwszym piętrze. Urząd czynny był od godz. 11 do godz. 13 i po przerwie od godz. 17 do godz. 18. A my mówimy, że kiedyś urzędnicy więcej pracowali...

Mimo to, jak zapewniali autorzy przewodnika: "Najznakomitszy kurort Zoppot jest jednym z najpiękniejszych miejsc na ziemi".

Historię kąpielisk na terenie dzisiejszego Trójmiasta poznasz także z artykułów:

Dom kuracyjny w Bohnsack, czyli w przedwojennym Sobieszewie.

Westerplatte - kąpielisko, z którego pozostały tylko pocztówki

Pierwsze polskie kąpielisko, czyli "zachwycające festyny kąpielowe" w Brzeźnie

Kąpielisko na Stogach: Od Spechta, przez Pasanil, do MOSiR-u

Sobieszewo: "Wspaniele leży się tutaj na wydmach"

Tomasz Kott.kot@trojmiasto.pl

Opinie (72) 1 zablokowana

Sortowanie
- Od najstarszych
- Od najnowszych

Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-07-01 15:28

a powabne kurtyzany

ile marek brały za zbliżenie (poglądów)?

ooo
8 lat
- 8 3
Twoja opinia

Zmień treść

ile marek brały za zbliżenie (poglądów)?
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-07-01 15:29

(4)

Na plaży w barze koło plaży piratów jest perła po jedyne 11pln! Już wiadomo dlaczego jest zakaz spożywania piwa w miejscach publicznych. Brawo Panie Karnowski!

Janusz
8 lat
- 12 8
Twoja opinia

Zmień treść

Na plaży w barze koło plaży piratów jest perła po jedyne 11pln! Już wiadomo dlaczego jest zakaz spożywania piwa w miejscach publicznych. Brawo Panie Karnowski!
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-07-01 15:33
  
  (3)
  
  Zakaz jest, bo bydło spożywa.
  
  8 lat
  - 5 2
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Zakaz jest, bo bydło spożywa.
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2015-07-01 15:48
    
    (2)
    
    Pijani turyści z wysp ryczą i robią chlew w eleganckich ogródkach. Nie miejsce spożycia powinno być piętnowane tylko rodzaj zachowania po spożyciu. Ja np. po paru browarach się wyciszam i uspokajam a inni debile skaczą po samochodach. Dlaczego mam cierpieć za idiotów i być skazany na piwo za 8pln?
    
    Janusz
    8 lat
    
    10 1
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Pijani turyści z wysp ryczą i robią chlew w eleganckich ogródkach. Nie miejsce spożycia powinno być piętnowane tylko rodzaj zachowania po spożyciu. Ja np. po paru browarach się wyciszam i uspokajam a inni debile skaczą po samochodach. Dlaczego mam cierpieć za idiotów i być skazany na piwo za 8pln?
    Regulamin dodawania opinii
    - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
      
      2015-07-01 15:52
      
      Kulturalny człowiek spożywa a w miejscach do tego przeznaczonych i w sposób cywilizowany.
      
      To być może trudne do wyobrażenia, ale można leżeć na plaży nie pijąc.
      
      8 lat
      
      5 4
      
      Twoja opinia
      
      Zmień treść
      
      To być może trudne do wyobrażenia, ale można leżeć na plaży nie pijąc.
      Regulamin dodawania opinii
    - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
      
      2015-07-01 15:53
      
      Bo tak prościej. Na Wyspach jest odwrotnie - tam wyznacza się miejsca publiczne z zakazem spożycia...
      
      8 lat
      
      3 0
      
      Twoja opinia
      
      Zmień treść
      
      Bo tak prościej. Na Wyspach jest odwrotnie - tam wyznacza się miejsca publiczne z zakazem spożycia...
      Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-07-01 15:30

dzisiaj za premię można kupić rower albo telewizor (3)

to za komuny nie było tak dobrze

orto
8 lat
- 5 5
Twoja opinia

Zmień treść

to za komuny nie było tak dobrze
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-07-01 17:40
  
  Gdzie masz w artykule o swoich idolach za komuny. (1)
  
  vz\x
  8 lat
  - 2 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2015-07-02 00:12
    
    a gdzie chwalę komunę?
    
    napisałem, że za komuny było gorzej, jak dzisiaj
    
    orto
    8 lat
    
    1 1
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    napisałem, że za komuny było gorzej, jak dzisiaj
    Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2020-07-01 17:11
  
  rzeczywiście, niezły progres przez 30 lat ....
  
  3 lata
  - 0 0
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  rzeczywiście, niezły progres przez 30 lat ....
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-07-01 17:29

A gdzie serwowano wetedy ośmiorniczki ? (1)

bo teraz każą jeść nam mirabelki

Kłapacz
8 lat
- 13 4
Twoja opinia

Zmień treść

bo teraz każą jeść nam mirabelki
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-07-01 18:24
  
  W Reichstagu.
  
  8 lat
  - 0 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  W Reichstagu.
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-07-01 18:46

Jedno jest pewne (1)

Ludzie byli dla siebie bardziej życzliwi i mieli dla siebie większy szacunek w tamtych czasach a dzisiaj chamstwo i nienawiść z dnia na dzień coraz większa... Kiedyś żyło się lepiej...

.
8 lat
- 14 8
Twoja opinia

Zmień treść

Ludzie byli dla siebie bardziej życzliwi i mieli dla siebie większy szacunek w tamtych czasach a dzisiaj chamstwo i nienawiść z dnia na dzień coraz większa... Kiedyś żyło się lepiej...
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-07-01 18:54
  
  Tak, tak, tylko gdzie był ten szacunek już pięć lat później, i trzydzieści, i trzydzieści pięć... To, że sami się robimy starzy, stetryczali i zgryźliwi, to jeszcze nie znaczy, że obyczaje upadają ;)
  
  8 lat
  - 3 4
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Tak, tak, tylko gdzie był ten szacunek już pięć lat później, i trzydzieści, i trzydzieści pięć... To, że sami się robimy starzy, stetryczali i zgryźliwi, to jeszcze nie znaczy, że obyczaje upadają ;)
  Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-07-01 19:38

Mam małe mieszkanko w Sopocie blisko morza przy korcie tenisowym

ale stoi puste już od 8 lat ,a to dla tego ,że kiedyś młodzi wynajmujący je zdemolowali teraz jest doprowadzone do porządku ,ale już sie zraziłam i turystów nie chcę.

ewka
8 lat
- 14 9
Twoja opinia

Zmień treść

ale stoi puste już od 8 lat ,a to dla tego ,że kiedyś młodzi wynajmujący je zdemolowali teraz jest doprowadzone do porządku ,ale już sie zraziłam i turystów nie chcę.
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-07-01 20:58

(2)

Sopot fajny jestem z Gdańska ale często spacerkiem. Do Sopotu jest drogo fakt piwka też. Nie wypijesz chyba że. Na plaży Pozdrawiam turystów z Sopotu bawcie się. Pogada idzie topiwko i humor dopisze😃.

mucha
8 lat
- 7 7
Twoja opinia

Zmień treść

Sopot fajny jestem z Gdańska ale często spacerkiem. Do Sopotu jest drogo fakt piwka też. Nie wypijesz chyba że. Na plaży Pozdrawiam turystów z Sopotu bawcie się. Pogada idzie topiwko i humor dopisze😃.
Regulamin dodawania opinii
- Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
  2015-07-02 08:16
  
  (1)
  
  Nienawidzę takiego liczenia każdego grosza "chyba ze na plazy" - co za wiocha , żenada.
  
  Paula
  8 lat
  - 1 1
  Twoja opinia
  
  Zmień treść
  
  Nienawidzę takiego liczenia każdego grosza "chyba ze na plazy" - co za wiocha , żenada.
  Regulamin dodawania opinii
  - Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
    2015-07-02 12:12
    
    na plaży to i Paula smakuje inaczej ;-)
    
    Gdanisze Kopcinger
    8 lat
    
    0 0
    
    Twoja opinia
    
    Zmień treść
    
    Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-07-02 09:45

czy ktoś zrobił porównanie kosztowe Pendolino z naszymi polskimi pociągami?

powinien być proces p. osobom zamawiającym Pendolino!

gdyn
8 lat
- 5 2
Twoja opinia

Zmień treść

powinien być proces p. osobom zamawiającym Pendolino!
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-07-02 09:47

wowczas więcej zarabiano w Sopocie i Gdańsku (oba niemieckie)

czy np. w Warszawie?

gdyn
8 lat
- 1 0
Twoja opinia

Zmień treść

czy np. w Warszawie?
Regulamin dodawania opinii
Zgłosiłeś tę opinię do moderacji -
2015-07-02 14:24

Wtedy to był prawdziwy kurort, a dziś?

Czy zabetonowa nocna imprezownia może być kurortem? 100 lat temu wyjazd do Zoppot był - w pwenym sensie - noblitacją towarzyską i to zobowiązywało. Dziś upić się tam może każdy i za małe pieniądze - o to nam chodziło?
Nawet za komuny Sopot odwiedzało to "lepsze towarzystwo", a dziś?

kancik
8 lat
- 7 0
Twoja opinia

Zmień treść

Czy zabetonowa nocna imprezownia może być kurortem? 100 lat temu wyjazd do Zoppot był - w pwenym sensie - noblitacją towarzyską i to zobowiązywało. Dziś upić się tam może każdy i za małe pieniądze - o to nam chodziło? Nawet za komuny Sopot odwiedzało to "lepsze towarzystwo", a dziś?
Regulamin dodawania opinii