Właśnie wstał nowy dzień, a przed tobą codzienne zadania. Wyprawienie dziecka do przedszkola lub szkoły, praca, obowiązki domowe. Jak im sprostać, gdy ma się za sobą kolejną nieprzespaną noc? Takie pytanie zadają sobie rodzice, których dzieci niemal co noc budzą się z lękiem.
tak, ma koszmary senne
9%
tak, długo nie może zasnąć, a rano nie sposób go obudzić
33%
problemem jest to, że spi zbyt dużo: nawet w dzień jest senne
5%
nie, pod tym względem wszystko jest ok
33%
O przyczynach zaburzenia snu u dzieci rozmawiamy z
Emilią Suszką, psychoterapeutką i trenerem rozwoju osobistego.
Jakie są objawy zaburzenia snu u dzieci?Warto odróżnić dwa odmienne problemy ze snem, które zdarzają się u dzieci: jednym z nich jest napadowy lęk nocny (nazywany także nocnym przerażeniem), a drugim są koszmary senne. W czasie napadu lęku nocnego dziecko wygląda na obudzone, ale nie ma z nim kontaktu. Umysł pozostaje w fazie głębokiego snu, a ciało reaguje na jego treść: dziecko często płacze i krzyczy z przerażeniem, ma otwarte oczy, jakby się w coś wpatrywało, czasem poci się, ma przyspieszony oddech i bicie serca. Dziecko może wołać rodziców, ale przy próbie przytulenia - odpychać ich. Może także chodzić przez sen, rzucać się w łóżku, wykonywać nieskoordynowane ruchy. Obudzenie dziecka jest zazwyczaj niezwykle trudne, a także niewskazane. Napad lęku nocnego rozpoczyna się niedługo po zaśnięciu, w pierwszych 3 godzinach snu i trwa od kilku do ok. 30 minut, po czym dziecko zasypia i rano nic nie pamięta z całego zajścia.
Koszmary senne różnią się od lęków nocnych tym, że dziecko całkowicie się budzi i dopiero wtedy przeżywa lęk, jako reakcję na treść snu, który właśnie się zakończył. Może być przestraszone, niespokojne, rozpaczliwie płakać i wołać rodziców. Dziecko jest przytomne i potrzebuje przytulenia, uspokojenia. Koszmarne sny pojawiają się w płytszej fazie snu, w drugiej połowie nocy. Dziecko zazwyczaj pamięta swój sen i może o nim opowiedzieć.
Warto jeszcze dla porządku wspomnieć, że oprócz zaburzeń snu związanych z lękiem, dzieci mogą mieć trudności ze spaniem związane z przyczynami somatycznymi. Najczęściej przejawiają się one niespokojnym snem, "prężeniem się", ruchliwością w czasie snu, czasem - przybieraniem dziwnych pozycji, budzeniem się z płaczem. Jest to jednak płacz z bólu lub niewygody, a nie z lęku. Tego typu kłopoty mogą mieć wiele przyczyn: począwszy od ząbkowania, przez kłopoty z brzuszkiem, gorączkę, obecność pasożytów w przewodzie pokarmowym, aż po alergie czy przerost trzeciego migdałka, które mogą powodować trudności z oddychaniem. My jednak skoncentrujemy się na nocnych lękach i koszmarach.
Czy problem zaburzenia snu dotyczy wszystkich dzieci? Koszmary senne zdarzają się w zasadzie wszystkim dzieciom, w różnym wieku, chociaż najczęściej dotyczą dzieci w wieku przedszkolnym. Treść przerażających snów jest często związana z lękami typowymi dla wieku dziecka, dla jego fazy rozwojowej. Napady nocnego lęku dotykają max. do 6 proc. dzieci, najczęściej w wieku 3-4 lat, ale zdarzają się także niemowlętom przed 1 rokiem życia i dzieciom do 12 lat. Częściej zdarzają się chłopcom.
Jakie są przyczyny zaburzeń snu u dzieci?Przyczyny te nie są jeszcze dokładnie poznane i może być ich wiele. Wymienia się kilka najważniejszych grup czynników, które mogą występować jednocześnie lub osobno. Czynniki psychologiczne: dziecko nie rozumie jeszcze otaczającego je świata, intuicyjnie wie, że samo nie poradzi sobie w wielu sytuacjach i jest naturalne, że przeżywa różnego rodzaju lęki. Nie umie jeszcze o tych lękach mówić ani ich nazwać, więc przeżywa i "oswaja" je we śnie.
Natężenie lęku zależy od samego dziecka, jak i od postawy opiekunów. Rodzice, którzy sami mają lękową postawę wobec świata, mogą ją przekazać dziecku. Ze względu na swoją bezradność, dziecko czuje się bezpiecznie, gdy w pobliżu są rodzice, a kiedy są nieobecni, wzmaga się jego niepokój.
Czynnikami wzmagającymi lęk dziecka są nieodpowiednie dla jego wieku filmy, książki lub gry komputerowe zawierające sceny przemocy. Niektóre dzieci reagują lękiem na emocjonujące wydarzenia, które miały miejsce w ciągu dnia, np. spotkanie z dużym psem, kłótnia w domu itp. Niekoniecznie muszą to być wydarzenia, które nam, dorosłym wydają się nieprzyjemne.
Są dzieci, które potrzebują stałego rozkładu dnia i powtarzalnej rutyny dla utrzymania poczucia bezpieczeństwa. Dla nich zmiana ustalonego trybu, np. brak kąpieli czy późna wizyta gości, może oznaczać silne emocje. Nadmierne zmęczenie również wpływa niekorzystnie na sen dziecka.
Jak powinni zareagować rodzice, gdy malec budzi się z lękiem?Uspokajaniem, przytuleniem, zapewnieniem, że jesteśmy z nim i go ochronimy. Ważna jest rozmowa. Nie należy na siłę konfrontować dziecka z lękiem, np. prowadzić do ciemnego przedpokoju i pokazywać, że nic tam nie ma, kiedy maluch jest jeszcze przestraszony. "Odczarowywanie" strasznych miejsc trzeba prowadzić ostrożnie i z wyczuciem.
Kiedy mamy do czynienia z napadem lęku, dziecko na ogół śni z otwartymi oczami. Wtedy nie należy go budzić na siłę. Trzeba zapewnić dziecku bezpieczeństwo, jeśli się rzuca w łóżku, np. obłożyć je kocami, być przy nim. Przytulenie na ogół nie jest możliwe, bo dziecko nie chce dotyku, odpycha rodziców. Można wtedy włączyć wyciszającą muzykę, którą dziecko lubi lub przy której zasypia.
Napad lęku nocnego bywa bardziej przerażający dla rodziców niż dla dziecka, które rano nic nie pamięta. Ważne jest, aby rodzice zachowali spokój, rozumiejąc, że jest to stan przejściowy i żeby zadbali o swój odpoczynek w ciągu dnia, po niespokojnej nocy.
Czy zaburzenia snu można leczyć?Nie, bo nie są oznaką choroby, tylko rozwoju układu nerwowego i psychiki dziecka. Wystarczy wtedy zwykłe zainteresowanie ze strony rodziców, wzmacnianie poczucia bezpieczeństwa u dziecka i pokazywanie mu sposobów radzenia sobie z lękiem. Są jednak sytuacje, kiedy warto udać się do specjalisty. Choćby wtedy, gdy nocne lęki powracają przez długi okres czasu lub zdarzają się często i negatywnie wpływają na stan dziecka w ciągu dnia. Bywa, że potrzebna jest konsultacja z psychologiem lub psychiatrą dziecięcym. Czasem konieczna jest konsultacja neurologiczna pod kątem wykluczenia epilepsji.
Rozmawiała
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy