Szkoła astmy w Szpitalu Polanki. Uczą, jak żyć z chorobą

W czwartek 6 czerwca o godz. 16 w Szpitalu Polanki odbędą się kolejne, darmowe zajęcia w ramach Szkoły astmy, podczas których specjaliści w zakresie alergologii, pulmonologii oraz terapeuci będą dzielili się swoją wiedzą na temat tej choroby, przedstawią korzyści wynikające z leczenia oraz skutki jego zaniechania. O tym, czym jest astma i dlaczego warto uzbroić się w wiedzę na jej temat rozmawiamy z lek. med. Elżbietą Gąsecką, zastępcą kierownika Oddziału Alergologii i Chorób Płuc Szpitala Polanki.

Ewa Palińska: Czym jest astma?

Elżbietą Gąsecka: Astma jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych z nadreaktywnością drzewa oskrzelowego, która prowadzi do nawracających napadów świszczącego oddechu, duszności, uczucia ściskania w klatce piersiowej i kaszlu, występujących szczególnie w nocy lub nad ranem.

Co ją wywołuje?

Nie istnieje jeden czynnik wywołujący astmę. Obserwujemy częstsze występowanie astmy w rodzinach obciążonych tą chorobą, duży nacisk obecnie kładzie się na wpływ tzw. zachodniego stylu życia na rozwój astmy. Kiedyś modna, higieniczna teoria rozwoju alergii, znowu nabiera znaczenia.

Jaki jest związek między astmą i alergią?

Astma może mieć podłoże alergiczne i niealergiczne. Niezależnie od podstawowego podłoża choroby, różne czynniki mogą prowadzić do zaostrzenia objawów. W okresie wczesnodziecięcym często zaostrzenia astmy związane są z infekcją dróg oddechowych, w późniejszym wieku większe znaczenia ma kontakt z alergenami.

Często spotykamy się z problemem zwalniania dzieci z zajęć wf przez rodziców. Tymczasem to właśnie nauczyciel wychowania fizycznego niejednokrotnie zgłasza rodzicom, że dziecko ma problem z oddychaniem.

Czy trudno zdiagnozować astmę?

W rozpoznaniu astmy ważne jest, aby pamiętać o tym, iż "nie wszystko, co świszcze jest astmą". W okresie wczesnodziecięcym możemy mieć do czynienia z innymi przyczynami nadreaktywności oskrzeli czy świszczącego oddechu, które mogą dawać podobne objawy.

Postawienie rozpoznania astmy we wczesnym okresie życia stanowi niemałe wyzwanie. W postępowaniu diagnostycznym bierzemy pod uwagę przede wszystkim wywiad. Dzieci do poradni alergologicznej zgłaszają się zwykle w okresie zdrowia, dlatego bardzo ważne jest, aby informacje przekazane przez rodziców były w miarę możliwości szczegółowe.

O co pyta się podczas takiego wywiadu?

Zadajemy rodzicom kilka istotnych pytań, np. czy zachorowaniom towarzyszyła duszność, świszczący oddech, czy te zjawiska występowały na wdechu czy na wydechu. Jaki był charakter kaszlu, o jakiej porze występował, czy u dziecka występuje nieżyt nosa. Odpowiedź na te pytania kierunkuje nasze dalsze postępowanie.

Czy astmę można wyleczyć?

To trudne pytanie. Jeżeli mamy do czynienia z astmą o podłożu alergicznym, to możemy uzyskać długotrwałą poprawę (wyleczenie?), stosując odczulanie przeciwko istotnym klinicznie alergenom. Czasami obserwujemy proces wyrastania z astmy. Wówczas należy się zastanowić, czy nie był to tzw. zespól astmopodobny, związany np. z nadreaktywnością poinfekcyjną wieku dziecięcego lub refluksem żołądkowo-przełykowym.

Najczęściej w przypadku astmy osiągamy tzw. etap długotrwałej remisji w trakcie leczenia przeciwastmatycznego. Krótko mówiąc, jeżeli pacjent będzie systematycznie przyjmował leki w odpowiedniej dawce, to możliwe jest ustąpienie objawów takich jak np. duszności i zdecydowana poprawa tolerancji wysiłku.

Jak leczy się astmę?

W leczeniu astmy podstawowym lekiem są steroidy wziewne. Mamy kilka sposobów podawania tych leków. U najmłodszych pacjentów podajemy je w postaci nebulizacji, za pomocą inhalatorów pneumatycznych, u nieco starszych dzieci możliwe jest podawanie leków z inhalatora ciśnieniowego przez komorę inhalacyjną. Dzieci w wieku szkolnym i młodzież najczęściej korzystają z inhalatorów suchego proszku (wygodnych, dyskretnych, po przeszkoleniu łatwych w obsłudze).

Co możemy zrobić, aby zminimalizować skutki choroby? Jakie błędy najczęściej popełniają chorzy na astmę? Jakie mogą być skutki tych błędów?

Podobnie jak w leczeniu innych chorób o charakterze przewlekłym, leki powinny być podawane również w okresie remisji, czyli po ustąpieniu objawów. Z tym mamy największy problem. Pacjent po pewnym czasie przyjmowania leków czuje się już tak dobrze, że wydaje mu się, iż jest zdrowy. Wówczas dochodzi do momentu, kiedy o lekach zapomina lub świadomie je odstawia. Najczęstszą przyczyną złej kontroli astmy (czyli występowania zaostrzeń) jest niestosowanie się do zaleceń lekarskich oraz nieprawidłowa technika przyjmowania leków wziewnych.

Do kogo adresowane są zajęcia w Szkole astmy?

Zajęcia Szkoły astmy w naszym ośrodku dedykowane są głównie rodzicom oraz starszym dzieciom i młodzieży, ale również mogą w nich uczestniczyć nauczyciele (np. wychowania fizycznego, wczesnoszkolnego).

Duży problem w leczeniu astmy stanowi panująca powszechnie sterydofobia, stąd w naszych szkoleniach duży nacisk kładziemy na wyjaśnienie, jak działają leki wziewne, jakie są ewentualne skutki uboczne ich stosowania i jak możemy je zminimalizować.

Nauczyciele wychowania fizycznego? Czy ma to związek z tym, że osoby chore na astmę nie muszą rezygnować z aktywności fizycznej?

Dokładnie tak. Często spotykamy się z problemem zwalniania dzieci z zajęć WF-u przez rodziców. Tymczasem to właśnie nauczyciel wychowania fizycznego niejednokrotnie zgłasza rodzicom, że dziecko ma problem z oddychaniem.

Jaki jest cel zajęć prowadzonych w ramach Szkoły astmy?

Zadaniem Szkoły astmy jest przekazanie rodzicom, pacjentom informacji na temat choroby, korzyści wynikających z leczenia oraz skutków jego zaniechania. Duży problem w leczeniu astmy stanowi panująca powszechnie sterydofobia, stąd w naszych szkoleniach duży nacisk kładziemy na wyjaśnienie, jak działają leki wziewne, jakie są ewentualne skutki uboczne ich stosowania i jak możemy je zminimalizować. Przeprowadzamy również szkolenia z technik podawania leków wziewnych oraz
stosowania profilaktyki alergenowej.

Jak często odbywają się zajęcia i kto je prowadzi?

W zajęciach, poza rodzicami i opiekunami, mogą również uczestniczyć wszystkie osoby zainteresowane wiedzą na temat tej choroby. Podczas najbliższych spotkań poruszymy tematy m.in. prawidłowych technik podawania leków, profilaktyki alergenowej oraz jakości życia osób chorych na astmę.

Zajęcia są bezpłatne a prowadzą je specjaliści w zakresie alergologii, pulmonologii oraz terapeuci. Odbywają się kilka razy w roku, w zależności od zapotrzebowania.

Najbliższe zajęcia odbędą się 6 czerwca 2019 w Szpitalu Dziecięcym Polanki w Gdańsku , w budynku nr 4 Oddziału Alergologii i Chorób Płuc. Początek godz. 16. Zapisy: promocjazdrowia@szpitalpolanki.pl lub 58 520 75 52. Udział jest darmowy. Współorganizatorem akcji jest Fundacja Sport na Zdrowie.