Zapraszamy na kolejny artykuł, w którym dr n. med. Małgorzata Sokołowska-Wojdyło, specjalista dermatolog - wenerolog z Kliniki Dermatologii, Wenerologii i Alergologii Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego w Gdańsku, opowie o oparzeniach
.
Skóra pełni ważne funkcje: termoregulacyjną, ochronną (m. in. przed infekcjami) oraz sensoryczną (pozwala na kontakty z otoczeniem poprzez zmysł czucia). Zniszczenie skóry przez oparzenia może znacząco zaburzać wyżej wymienione funkcje, w części przypadków w sposób trwały.
Czym są oparzenia?
tak, już nawet udzialała/em takiej pomocy
22%
w przypadku lekkich oparzeń tak, ale w cięższych przypadkach raczej nie
63%
Większość oparzeń nie zagraża naszemu życiu i zdrowiu, ale prawie wszystkie są bardzo bolesne. Skóra różnie reaguje, w zależności m. in. od wieku - np. u dziecka wystarczy, by przez 3 sekundy zadziałała bezpośrednio na skórę temperatura 50ºC, by dziecko wymagało intensywnej opieki z uwzględnieniem procedur chirurgicznych.
Większość oparzeń nie wymaga hospitalizacji - nie zagraża ani życiu, ani zdrowiu. Dobrze odzwierciedlają to dane amerykańskie (niestety nie są mi znane dane polskie) - rocznie zgłasza się na pogotowie około 700 000 poparzonych osób, spośród 2 mln wszystkich oparzonych, z czego około 45 000 podlega hospitalizacji, w tym "tylko" połowa na wyspecjalizowanych oddziałach leczenia oparzeń.
Lekarz mający do czynienia z poparzonym pacjentem musi działać szybko: konieczne jest ograniczenie bólu (silne leki), gdyż ten stanowi dla organizmu bardzo duży stres i podjęcie szybko stosownych działań. Kluczowa jest też opieka bezpośrednio po oparzeniu, także w przypadku oparzeń powierzchownych, gdyż to ona właśnie może zabezpieczyć przed powstaniem blizn i przykurczów, prowadzących do ograniczenia funkcji ważnych w codziennym funkcjonowaniu (np. w przypadkach, gdy oparzenie dotyczy dłoni, stóp, twarzy, czy też okolic intymnych).
Rodzaje oparzeń
Ważne jest określenie typu oparzenia - czy mamy do czynienia z oparzeniem cieplnym (przez ogień, parę, gorący płyn itp.), chemicznym czy związanym z promieniowaniem. Najczęściej mamy do czynienia z oparzeniem termicznym. Tkanki miękkie ulegają oparzeniu już przy 46ºC. Skutki zależne są od temperatury oraz czasu trwania kontaktu z oparzającą substancją. Czynniki te wpływają nie tylko na mechaniczne uszkodzenie tkanek, ale prowadzą do produkcji aktywnych cząstek tlenu, które prowokują nadmierną przepuszczalność naczyń. Jednocześnie, w obliczu utraty płynów, dochodzi do wzrostu lepkości plazmy i powstania mikrozakrzepów. Wszystko to dzieje się w ciągu pierwszej doby po oparzeniu - stąd kluczowość prawidłowej opieki w tym okresie.
Oparzenie pierwszego stopnia - jak wygląda oparzenie pierwszego stopnia?
Ważne jest też oczywiście określenie głębokości oparzenia. Oparzenie powierzchowne (
pierwszego stopnia) dotyczy tylko naskórka. Tu tkanka jest zaróżowiona, blednie pod wpływem ucisku, nie tworzą się pęcherze, ale można stwierdzić obrzęk. Zmiana jest sucha, może być bardzo bolesna - szczególnie przy dotyku czy ucisku. Typowym przykładem jest oparzenie słoneczne. Goi się około 3-6 dni bez bliznowacenia. Nie oznacza to jednak, że nie pozostawia trwałych uszkodzeń w tkance. Od dawna wiadomo, że powtarzające się oparzenia słoneczne stanowią czynnik ryzyka rozwoju raków skóry. Dlatego też należy unikać oparzeń stosując filtry słoneczne (SPF minimum 30) i odpowiednio "dawkując" czas przebywania na słońcu (stosowanie filtrów nie oznacza, że czas przebywania na słońcu jest nieograniczony! Jeśli doświadczyliśmy oparzenia słonecznego nie powinniśmy eksponować się na słońce do czasu całkowitego wygojenia.
Co to jest oparzenie 2 stopnia?
Oparzenie
drugiego stopnia zajmuje nie tylko naskórek, ale także skórę właściwą. W ciągu 24 godzin od zadziałania czynnika sprawczego tworzą się pęcherze. Gojenie trwa od 7 do 21 dni, czasem przedłuża się i może prowadzić do bliznowacenia. W większości przypadków funkcja gruczołów (np. potowych) czy też mieszków włosowych pozostaje zachowana, co pozwala na prawidłową regenerację skóry (od nabłonków wyściełających ww struktury). Skóra w takim oparzeniu jest czerwona, wilgotna i bardzo bolesna. Ból i zaczerwienienie jest tym mniejsze ,im głębiej sięga uraz. A więc w tej sytuacji warto pamiętać, że brak bólu, bez stosowania środków go ograniczających, może świadczyć o bardziej poważnym urazie, który zniszczył zakończenia nerwowe.
O
parzenie 3 stopnia - objawy
Oparzenia
trzeciego stopnia obejmują całą grubość skóry właściwej i sięgają do tkanki podskórnej, a czasem do ścięgien, mięśni, nerwów, czy nawet kości. W tych przypadkach mają kolor biały. Ból towarzyszący oparzeniu wynika najczęściej z urazu otaczających tkanek (gdzie oparzenie nie sięga tak głęboko - np. tylko drugi stopień). Tu gojenie jest bardzo powolne i niestety najczęściej kończy się znacznym bliznowaceniem (skóra nie ma skąd się regenerować, gdyż jest cała zniszczona). Klinicznie oparzenie ma kolor od woskowo - białego do czarnego. Rana jest sucha i nie boli podczas dotyku. Tego typu rany nie wygoją się same i wymagają interwencji chirurgicznej, a często także intensywnej opieki na wyspecjalizowanych oddziałach oparzeniowych.
Co na oparzenia?
Z oparzeniami pierwszego stopnia w zasadzie radzimy sobie sami w domu. Można udać się do lekarza, by pomógł nam ograniczyć ból i rumień. W przypadku oparzenia drugiego stopnia warto pójść do lekarza, który zaordynuje odpowiednie gojące maści przyspieszające naskórkowanie oraz ograniczające możliwość infekcji.
Kiedy z oparzeniem do lekarza? Hospitalizacji wymagają pacjenci, u których stwierdzono:
- oparzenie trzeciego stopnia obejmujące ponad 5 proc. powierzchni ciała, lub tzw. obszary krytyczne twarz, dłonie, narządy płciowe, okolice odbytu, skórę nad głównymi stawami,
- oparzenia chemiczne i elektryczne ze współistniejącymi urazami (np. urazem serca) lub niektórymi chorobami,
- oparzenia obejmujące "okrężnie" tułów lub kończyny,
- oparzenie dróg oddechowych czy też przewodu pokarmowego (poprzez spożycie substancji chemicznych),
- każde oparzenie obejmujące ponad 15 proc. powierzchni ciała i dorosłych i 10 proc u dzieci (nie dotyczy oparzeń słonecznych o niewielkim stopniu nasilenia).
Bardzo ważne jest postępowanie tuż po oparzeniu. Należy oczywiście odseparować osobę oparzoną od czynnika sprawczego. Jeśli osoba ta wymaga pierwszej pomocy (utraciła oddech itp.) należy wezwać pomoc i zastosować zabiegi resuscytacyjne.
W większości przypadków należy tylko schłodzić oparzone miejsce zimną wodą i usunąć ubranie oraz biżuterię z oparzonego obszaru. Jeśli oparzenie wydaje nam się poważne (duży obszar, głębokie) dalsze kroki powinien podjąć lekarz.
W przypadku, gdy oparzenie zostało spowodowane metalicznym litem, sodem, potasem czy magnezem płukanie wodą może doprowadzić do reakcji chemicznej nasilającej uszkodzenie. Tu konieczne jest zdjęcie zanieczyszczonej odzieży i dalsze specjalistyczne usuwanie substancji oparzającej (oleje mineralne, usuwanie szczypcami itd.). Ale takie sytuacje zdarzają się najczęściej w przemyśle, gdzie najczęściej znajdują się osoby przeszkolone do udzielenia pierwszej pomocy.
Skutki oparzeń - czy zostanie blizna po oparzeniu?
Skutki oparzeń zależą od głębokości i rozległości oparzenia. Większość oparzeń nie powoduje powstawania blizn i ich gojenie przebiega szybko, co omówiłam powyżej. Warto jednak pamiętać, że nawet oparzenie pierwszego stopnia może pozostawić trwałe ślady, np. przebarwienia pozapalne. Oparzenia głębsze, nawet na niewielkim obszarze (gdy np. prysnął na skórę olej z patelni) mogą także pozostawić trwały ślad, z przerosłą blizną włącznie.
Blizny przebudowują się długo. Jeśli mamy wątpliwości, czy gojenie nawet drobnej zmiany przebiega u nas prawidłowo warto pójść do lekarza, by uniknąć trwałych powikłań.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy