O niepłodności u mężczyzn i czynnikach mających na nią wpływ mówi Andrzej Rogoza, ginekolog zajmujący się andrologią i leczeniem niepłodności.
Kiedy mówimy o niepłodności, najczęściej rozmawiamy o tym w kontekście kobiet. A gdzieś wyczytałam, że tzw. "czynnik męski" jest przyczyną niepłodności partnerskiej nawet w połowie jej przypadków.Doktor Andrzej Rogoza: Dokładnie tak jest. Nieformalna statystyka mówi, że niepłodność dotyczy 40 procent kobiet, 40 procent mężczyzn, a 20 procent jest tzw. czynnikiem wspólnym, czyli występuje jednocześnie zarówno po stronie mężczyzny, jak i kobiety. Czynnik męski jest połową wartości problemu, a więc znaczącym w kwestii niepłodności.
Ale o tym mało się słyszy, z czego to wynika? Czy po prostu o tym się nie mówiło, czy dokonano pewnych odkryć, a może to jakiś znak XXI wieku? Myślę, że wpływa na to kilka czynników, na pewno społeczny i środowiskowy. Zawsze było tak, że to kobieta była odpowiedzialna za kwestie związane z ciążą, nie mężczyzna. To kobieta zachodzi w ciążę, więc ona bierze na siebie cały jej ciężar, a mężczyzna jest tym czynnikiem dodatkowo sprawczym. To takie podświadome myślenie społeczne, taki był zawsze podział ról w życiu. A współczesny świat dąży do równouprawnienia, także i w tym zakresie. Poza tym andrologia jest bardzo młodą dziedziną, a więc wszystkie te odkrycia są stosunkowo świeże. Z dnia na dzień przybywa ich coraz więcej, a jeszcze wiele lat temu nikt nie wiedział, kto to jest androlog. Ta dziedzina medycyny robi się coraz bardziej popularna, zwłaszcza w środowisku lekarskim.
tak, zdecydowali się na adopcję
15%
tak, ale podjęli leczenie i liczą na sukces
32%
tak, żyją samotnie od wielu lat
25%
nie wiem, czy nie mogą, ale wiem że nie mają, może nie chcą?
19%
nie, wszystkie znajome pary są dzieciate
9%
Dużo słyszy się o tym, że problemy z płodnością są cechą XXI wieku, stylu życia. To prawda?Już kilkaset lat temu ludzie umierali bezpotomnie, tak więc ten problem musiał występować i wtedy. Mamy ślady w historii, które mówią, że mężczyźni, mimo posiadania wielu kochanek nie doczekali się potomstwa i jest to dla nas jakiś sygnał. Myślę więc, że problem istniał zawsze, za to współczesne czynniki środowiskowe sprzyjają pogorszeniu tego stanu, zarówno w przypadku kobiet, jak i mężczyzn. Takim czynnikiem wzbogacającym zakres negatywnych elementów wpływających na rozrodczość męską są tzw. radiatory, chemia itd. Drugi polega na tym, że dzięki rozwojowi medycyny wieku rozrodczego dorastają osobnicy, którzy w innych przypadkach tego wieku by nie dożyli, np. nosiciele wszelkich wad rozwojowych. Stworzyliśmy sztuczne warunki do życia ludziom, którzy bez nich by się nie rozwijali. Przykład? Chociażby cukrzyca młodocianych. W dawnych czasach ci ludzie nie mieliby potomstwa, nie dożyliby wieku rozrodczego.
Kiedy para ma problem z zajściem w ciążę, kogo najpierw się diagnozuje: mężczyznę czy kobietę?Jeżeli para ma problem, to powinna przyjść razem i robić badania jednocześnie, jedno drugiego nie wyklucza. Jednak żeby zdiagnozować płodność kobiety, trzeba określić np. cykl jajeczkowania, wykonać badania hormonalne tuż po miesiączce, czy w pierwszych dniach cyklu itd. To kosztowne i czasochłonne, bo jeden cykl będzie dobry, drugi zły, a trzeci jeszcze inny. Płodność kobiety jest zjawiskiem zmiennym w czasie. Podczas miesiączki nic nie wiemy, zaraz po niej obserwujemy wzrost pęcherzyka, pęcherzyk musi pęknąć, a następnie musi uformować się błona śluzowa macicy, aby mogła się tam zagnieździć ciąża. Żeby powiedzieć, że u tej kobiety nie widzimy problemów, musimy to wszystko obejrzeć. U mężczyzny jest dużo prościej, badamy nasienie i już dużo wiemy. Wprawnemu badaczowi zajmuje to 2 godziny.
Kiedy mężczyzna powinien zbadać się pod kątem płodności, kiedy powinno zapalić się dla niego czerwone światełko?Najważniejszy sygnał jest taki, że para chce zajść w ciążę, a nie może. Młody człowiek mający prawidłowo zbudowane narządy nie powinien mieć z tym problemów. Za każdym razem mówimy, że musi być ta próba czasowa, minimum trzy miesiące, ale na trzech miesiącach się nie opieramy. Trzy miesiące to każda para może mieć problem z zajściem w ciążę. Dlatego decydujący jest rok. Po roku normalnego bezowocnego współżycia można powiedzieć, że coś się dzieje. Wtedy należy przeprowadzić badania.
I jak wychodzi, że to jednak mężczyzna ma problem, to co dalej? Jeżeli widzimy rozbieżności między przyjętymi standardami nasienia, a wynikami badanego materiału, należy się dowiedzieć, czy są dla nas uchwytne przyczyny tego zjawiska. Najłatwiej jest zbadać poziom hormonów i tu zobaczyć, czy nie ma jakiegoś zaburzenia, ponieważ proces spermatogenezy jest zależny od wielu czynników. Badanie hormonów pozwala na terapię hormonalną, jeśli jest taka potrzeba. Możemy też zbadać nabłonek plemnikotwórczy za pomocą biopsji, ale to już jest zabieg ryzykowny i powinien być zarezerwowany na sytuacje, kiedy w przyszłości planujemy wykorzystać ten materiał do procesu in vitro. Ponieważ tu zawsze występuje ryzyko pogorszenia sytuacji u mężczyzny.
Jakie przyczyny niepłodności męskiej można leczyć, a jakie nie dają mu szans na posiadanie dziecka?Jeżeli występuje wada genetyczna, która nie dopuściła do rozwoju jąder, to już mamy temat zamknięty. Są zespoły andrologiczne tj. jak zespół samych komórek Sertoliego, czyli brak nabłonka plemnikotwórczego. Ta wada może być nabyta przy chemioterapii, czy radioterapii (i występują nikłe ślady tego nabłonka) lub wrodzona. Są zmiany genetyczne, które powodują, że tego nabłonka nie ma wcale i to wymaga już innych działań tj. pożyczania materiału genetycznego albo adopcji. Są stany skrajnego uszkodzenia nabłonka plemnikotwórczego i te stany źle się leczą lub w ogóle. W tych przypadkach też musimy posiłkować się innym materiałem genetycznym lub robić biopsję i wszczepiać pobrany materiał do komórki jajowej. Wszystko zależy od naszego poziomu medycznego. Za to wszelkie drobne zaburzenia spermatogenezy mają szansę leczenia, jeżeli znajdziemy ich przyczynę. Może to być podwyższony poziom prolaktyny, która wzrasta w wyniku stresu, może być to spowolnienie spermatogenezy za pomocą czynników środowiskowych tj. fale wysokiej częstotliwości, palenie tytoniu, klasyczne czynniki, jak chemioterapia. Podczas narażenia na te czynniki spermatogeneza może się zatrzymać, ale zdarza się, że uruchamia się w momencie, gdy czynniki te przestają wpływać na mężczyznę. Wszystko zależy od tego, jak mocne występuje uszkodzenie nabłonka.
A co robią dzisiejsi mężczyźni, może nieświadomie, co może wpływać na ich płodność?Najczęściej mówi się o podwyższeniu temperatury ciała w okolicach moszny, sprzyja temu długotrwałe siedzenie przy komputerze, długotrwała jazda samochodem, gdzie nie wiercimy się w fotelu, gorące kąpiele. Miałem taki przypadek mężczyzny, który wchodził prawie że do wrzątku i długo w nim przebywał. Potrafił sobie urządzać takie dwie kąpiele dziennie. W momencie wyeliminowania tych działań, stan jego nasienia znacznie się poprawił. Ale są też żylaki powrózka nasiennego, które mogą mieć wpływ na wzrost temperatury w mosznie i destabilizować pracę nabłonka plemnikotwórczego. Zoperowanie tych żylaków daje szanse na płodność. Takim czynnikiem, który teraz jest dość powszechny wśród młodych ludzi i który na pewno ma wpływ na spermatogenezę, to wszelkiego rodzaju środki dopingowe, wspomagacze siły i rozumu, sterydy w celu budowy mięśni. Także wszelkiej maści elektronika, ale nie ze względu na prąd, który przez nią przepływa, tylko przez to, że długo siedzimy i skupiamy się na jednej czynności długotrwale tkwiąc w bezruchu. Jednym słowem mało ruchu, trochę stresu i wystarczy, żeby mieć problem z płodnością.
Andrologią zajmują się ginekolodzy, urolodzy, interniści i endokrynolodzy. Urologa, internistę i endokrynologa rozumiem, ale co tu do działania ma ginekolog, wydawałoby się stricte kobiecy lekarz?Ginekolog ma większą szansę prowadzenia tej części andrologii, która dotyczy niepłodności. Każdy lekarz może zaprosić partnerkę mężczyzny, którego leczy, ale jest znacznie mniej kompetentny w ocenie płodności kobiety. Właśnie ginekologowi prościej wejść w pewne części struktury mężczyzny, bo są to te same hormony, gruczoły, tylko inaczej wykształcone. Nawet stosuje się te same leki, proces oś podwzgórze jądro czy jajnik, to są te same procesy. Czyli jeśli ginekolog rozumie procesy hormonalne u kobiety, będzie je rozumiał u mężczyzny, wystarczy, że poszerzy swoją wiedzę o część urologiczną czy endokrynologiczną. Pamiętajmy jednak, że badanie niepłodności zawsze dotyczy dwóch stron, nie tylko jednej.
Andrzej Rogoza, ginekolog, androlog, pracuje w
Europejskim Centrum Macierzyństwa InviMed w GdyniAndrologia to część medycyny zajmująca się zdrowiem mężczyzn, a w szczególności problemami związanymi z układem moczowym i rozrodczym (niepłodność, zaburzenia funkcji seksualnych, zapalenia, nowotwory). Badanie andrologiczne rozpoczyna się odpowiednio zebranym wywiadem - rozmową przeprowadzoną między lekarzem, a pacjentem. Następnie androlog po obserwacji przystępuje do badania jąder. Czasami konieczne jest zbadanie pacjenta przez odbyt w celu wykluczenia niektórych patologii np. związanych z gruczołem krokowym. Pacjent może być również poproszony przez androloga o przeprowadzenie badania nasienia, dlatego przed wizytą w takich wypadkach należy zachować trzydniową abstynencję seksualną.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy
