Kontuzja, nagły uraz, przewlekła choroba czy nieszczęśliwy wypadek - mogą zdarzyć się każdemu bez względu na wiek. Ważne, by jak najszybciej odzyskać pełną sprawność. Dlatego bardzo istotnym elementem terapii jest w wielu przypadkach rehabilitacja. Czym konkretnie jest i dlaczego jest tak ważna?
Kiedy rehabilitacja jest potrzebna?Mateusz Marcinkowski, fizjoterapeuta z kliniki ortopedii, rehabilitacji i chirurgii kręgosłupa
Carolina Medical Center w Gdańsku: - Zdecydowana większość pacjentów, gdy zaczyna odczuwać dolegliwości bólowe, idzie w pierwszej kolejności po pomoc do lekarza. Po badaniach i diagnozie - gdy okazuje się, że potrzebna będzie interwencja w postaci zabiegu/operacji i pierwotny problem zostaje rozwiązany, a wyjściowe dolegliwości maleją - pacjenci często postanawiają już nic w tym temacie nie robić, żeby przypadkiem znowu coś nie bolało - nie tędy droga.
Rehabilitacja skierowana jest do osób, które utraciły sprawność i zdolność do normalnego funkcjonowania. Jeśli ktoś jest po zabiegu, musi pamiętać, że na tym nie kończy się terapia. Po zabiegach ortopedycznych nie ma takiej sytuacji, żeby rehabilitacja nie była potrzebna. Jeśli chcemy wrócić do sprawności, musimy nad tym pracować.
Chodzi o to, by pacjent skorzystał z tego, że nic go już nie boli. Po to robi się zabieg, żeby korzystać z życia, a nie je "dociągnąć". Praktycznie przy każdym zabiegu ortopedycznym w danej kończynie powinniśmy uzyskać pełne lub zbliżone do pełnych zakresów ruchomości, odzyskać siłę i funkcjonalność danego stawu/kończyny (w przypadku endoprotezoplastyki i nielicznych innych rodzajów zabiegów występują pewne ograniczenia). Na powodzenie terapii w dużej mierze wpływa również stan pacjenta, w jakim rozpoczął rehabilitację.
Kiedy najlepiej rozpocząć rehabilitację?Tak naprawdę im szybciej, tym lepiej, czasem już po zabiegu sprawdza się zakres możliwości stawu. Pacjent powinien rozpocząć rehabilitację możliwie szybko, by dać sobie jak największe szanse do pełnego powrotu do sprawności.
W sytuacji kiedy pacjent na rehabilitację trafia niedługo po zabiegu, powrót do pełnej albo maksymalnej dla niego sprawności jest znacznie prostszy do uzyskania. Stwarza to możliwości do szybszego powrotu do pracy i znacznego skrócenia długości pobytu na chorobowym/zasiłku rehabilitacyjnym.
Pójście do fizjoterapeuty pomoże pacjentowi zaplanować powrót do sprawności. Niestety często po zabiegu, kiedy pacjent opuszcza szpital, nie wie tak naprawdę, gdzie i do kogo powinien się zwrócić o dalszą pomoc. Jaką rozpocząć rehabilitacje, co może robić, a czego nie. Fizjoterapeuta może specjalizować się w fizjoterapii ortopedycznej i traumatologicznej/urazowej czy uroginekologicznej, a nawet jeszcze w kilku innych dziedzinach pracy z pacjentami. Należy szukać fizjoterapeuty, który specjalizuje się w danym problemie pacjenta. Ważne jest, aby rehabilitacja była kompleksowa, przebiegała w ścisłym związku z procesem leczenia.
Dlaczego warto się rehabilitować również w domu?Rehabilitacja daje nam szanse na samodzielność. Nie chodzi o to, by po urazie "jakoś funkcjonować" i cieszyć się, że mogę np. założyć skarpetkę, a wcześniej nie było na to szansy.
Zaczynając od pierwszych dób, rehabilitacja działa przeciwbólowo, walczymy z obrzękiem, który pojawia się i, co ważne, fizjoterapeuta daje pacjentowi wsparcie, by wiedział, że może poruszać kończyną. Warto jest przyjść nawet na jedną czy dwie wizyty, by zobaczyć, co można robić w domu. To oczywiście nie zastąpi nam rehabilitacji, natomiast jeśli pacjent pozna swoje możliwości, będzie wiedział przede wszystkim, na co ma uważać, czego nie robić, a co powinien, aby było mu łatwiej wrócić do prawidłowego funkcjonowania.
Rehabilitacja uczy ruchów zastępczych, które mają na celu odciążenie chorej lub sparaliżowanej kończyny. Ponadto uczy kontroli, co pozwala na zmniejszenie lęku, więc przyczynia się do poprawy samopoczucia.
Rehabilitacja przyczynia się do większej aktywności społecznej, chory może żyć samodzielnie mimo barier i granic, co wcześniej nie zawsze było możliwe. Dla niektórych osób to również powrót do samodzielności. Rehabilitacja poprawia jakość życia, bo nawet jeżeli nie jest możliwy powrót do pełni zdrowia i sprawności, to u niektórych pacjentów będzie to samodzielność przy jedzeniu, w toalecie. Natomiast dla innych pełny powrót do zdrowia, życia zawodowego i społecznego.
Jakie skutki może przynieść przerwanie rehabilitacji w trakcie procesu leczenia?
Dla niektórych dużą poprawą będzie już to, co zmieni się po samym zabiegu, jednak w większości przypadków, jeśli nie wróci się do pełnej funkcjonalności, możemy zmagać się cały czas z bólem.
Często niestety jest tak, że pacjenci zaczynają rehabilitację, bo ktoś im powiedział, że tak trzeba, ale po kilku zabiegach stwierdzają, że dadzą sobie radę sami. Później wracają, bo jednak boli albo dochodzi do tego kontuzja czy jeszcze inne dolegliwości. Często jest tak np. u pacjentów, którzy przeszli operację w obrębie kończyny dolnej, kiedy nie doleczą jej do końca, obciążają drugą nogę i wtedy tylko pogarszają swój stan.
Fizjoterapeuta pomaga nie tylko wrócić do sprawności, ale także uczy, jak nie doznać ponownej kontuzji czy urazu. Ruch nie może być tylko zrobiony, on musi być wykonany dobrze. To jak z maratonem - można go przebiec i w 10 godzin, ale po co, skoro można to zrobić i w 5 i 2 godziny, robiąc to lepiej.
Często problemem są urazy, których nie wyleczyliśmy. Skręcona kostka bez rehabilitacji po kilku latach będzie miała inny zakres ruchu niż zdrowa. Z kolei jeśli z jedną mamy problem, obciążamy zwykle tę drugą i w ten sposób mamy dwa problemy.
Urazy czy kontuzje wynikają bardziej z tego, że społeczeństwo jest raczej mniej aktywne czy wręcz przeciwnie?Coraz częściej okazuje się, że jesteśmy leniwym społeczeństwem. Dążymy do tego, by się nie zmęczyć. Z mieszkania jedziemy windą do hali garażowej, stamtąd do pracy z pracy do sklepu i znów do domu. Coraz bardziej ograniczamy swój ruch.
Wbrew pozorom mało używamy zakresów ruchu, które mamy, np. pracując cały dzień przy biurku, mało kucamy, to np. widać, kiedy zaczyna się sezon działkowy lub kończy sezon feryjno-zimowy. Pacjenci przychodzą, bo przez pół roku nic nie robili, a teraz nagle pojawiła się aktywność i zaczął się ból nóg, pleców. Ważna jest systematyczność.
Ciało nam bardzo dużo podpowiada i czasem wystarczy podejść do tematu sportu ze zdrowym rozsądkiem. Niestety jest wiele osób, które przez kilka czy kilkanaście lat nic nie robią i nagle postanawiają, że zaczną biegać po 10-15 km czy nawet decydują, że przebiegną maraton. Zanim zaczniemy coś robić, musimy zastanowić się, w jakiej kondycji jest nasze ciało. Zawsze zachęcamy do ruchu, ale przede wszystkim powinniśmy na początku robić to małymi krokami.
Jeśli nic nie robiliśmy i nagle zaczniemy się ruszać, to dla organizmu jest to jednak szok. Z reguły jeśli po kilku takich trudniejszych treningach czujemy ból, widzimy, że doszło do jakiegoś urazu, to oczywiście możliwe, że to przejdzie. Jednak coś, co będzie się nasilało, ale zostanie zignorowane, zrobi nam krzywdę. Kiedy stan zapalny przechodzi w stan przewlekły, zdecydowanie ciężej jest to wyleczyć. Często pacjenci przychodzą już niestety z dużym, przewlekłym bólem. Jeśli dolegliwości utrzymują się dłużej niż 2-3 tygodnie, to trudno powiedzieć, że to samo przejdzie.
Sport to zdrowie, ale tylko ze zdrowym rozsądkiem. Sport, który uprawiamy dla siebie, musi być przyjemny i faktycznie zdrowy.
Coraz częściej problemem staje się praca, w której ciągle siedzimy po kilka-kilkanaście godzin dziennie. Są oczywiście przepisy dot. warunków pracy, ale niestety niewiele osób się do nich stosuje. Ból pleców, ciągłe garbienie się staje się zmorą pracy w biurze. Czy rehabilitacja może pomóc w takiej sytuacji?Każda pozycja siedząca jest zła, dobrą pozycją jest każda następna - czyli naszym problemem jest zastyganie w pozycji siedzącej. Mówiąc wprost - wiercenie się jest zdrowsze. Nasz kręgosłup lubi ruch, a my nie jesteśmy stworzeni do tego, by siedzieć.
Każdy zawód wiąże się z jakimś problemem, jeśli nie ma w nim ruchu - czy to pochylony spawacz, czy skrzywiony w jednej pozycji przez kilka godzin chirurg. Ważne jest to, by robić sobie krótkie przerwy i to faktycznie w niektórych branżach, które mogą sobie na to pozwolić, jest to wprowadzane.
Fajnie by było, gdyby każdy dorosły robił sobie codzienny WF, ale niestety wiele osób po szkole o nim zapomina. Czasem nawet 15 minut dziennie wystarczy. Jeśli pojawiają się dolegliwości bólowe, warto skonsultować z fizjoterapeutą, by dowiedzieć się, jak sobie z tym poradzić.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy