- Znam mężczyznę, który spełnił marzenie swojego życia, bo zrobił... kurs na spawacza. To praca, której się bał, bo jest trudna i odpowiedzialna. Ale też dobrze płatna - mówi Katarzyna Charczyńska z Ośrodka Psychoterapii Ratio w rozmowie o pracy, spełnieniu zawodowym i frustracji, przyjemnościach i nieprzyjemnościach z nią związanych.
Borys Kossakowski: Kończy się sezon urlopowy. Człowiek wraca do pracy i przeżywa rozpacz. Dlaczego powrót do pracy jest taki trudny?Katarzyna Charczyńska: Odpowiem nie wprost. Powrót ze świata wakacyjnej beztroski do pracy - świata wymagań, oczekiwań, nakazów, boleśnie uzmysławia tkwiący w każdym dylemat: zależność czy niezależność. Można spróbować się przyjrzeć, która z części "rozpacza". Ta dziecięca konfrontująca się z końcem beztroski i chcąca ją przedłużyć? A może dorosła, która rozumie, że czas wrócić do pracy? Pewnie dlatego większość potrzebuje czasu, żeby w konstruktywny sposób poukładać te sprzeczności w sobie. Kiedy się to nie udaje, może być to sygnał, że taka osoba próbuje zaspokoić każdą z tych potrzeb. Nie oddziela tego co "praca", od tego co "nie praca".
Mogę się ciągle na wszystko nie zgadzać i wtedy faktycznie wszystko, co robię staje się przykrym obowiązkiem i ciężarem. Zwłaszcza ciężko się wtedy pracuje
Ta dziecięca strona pewnie myśli, że praca będzie miła i przyjemna, a ja będę w niej zaspokajał wszystkie swoje potrzeby?
Jest w tym spora dawka iluzji. Praca może sprawiać przyjemność, kiedy będzie jednym ze sposobów zaspokajania potrzeb. Pacjenci ojcowie mający przekonanie, że bycie ojcem związane jest tylko z dbaniem o finanse rodziny, trafiają na terapię. Są sfrustrowani, że to, co w ich oczach jest spełnieniem się w roli ojca, nie jest doceniane, akceptowane przez resztę rodziny. Albo inny przykład. Kiedy pojawia się oczekiwanie, że miejsce pracy będzie jedynym źródłem przyjemności i satysfakcji. Narastająca frustracja może być wtedy przyczyną konfliktów i braku zrozumienia w miejscu pracy. Z innej strony patrząc, praca to miejsce, gdzie trzeba umieć brać "w pakiecie": satysfakcję, ale i mniej przyjemne wymagania. Kto umie się w tym odnaleźć ma mniejsze szanse na wypalenie zawodowe.
Czyli co - nie ma co się łudzić, że człowiek będzie lubić swoją pracę?
Praca zajmuje tak ogromną część życia, że robienie czegoś, czego się nie lubi, w czym się człowiek nie czuje dobrze, nie ma zgody na siebie - jest wykańczające. Na dłuższą metę - nie działa.
Jak więc wytłumaczyć to, że ludzie całe życie pracują np. na kasie w hipermarkecie. Tej pracy chyba nie da się lubić?
Są osoby, które mają osobowość czy temperament do tego, by pracować w powtarzalnych warunkach i źle by się czuły w sytuacji wymagającej dużej elastyczności. Inny przykład: są takie osoby, które szybko rozpoczynają pracę zawodową, bo pragną być niezależne od rodziców. Poczucie, że "umieją sobie poradzić" jest dla nich ważniejszą wartością, niż treść tej pracy.
"Umiem sobie poradzić" to chyba jedno z najcenniejszych przekonań w życiu człowieka.
Jakże wiele osób jest przywiązanych do myślenia: mogę robić tylko to i nic innego. Gdzie indziej sobie nie poradzę. Jestem przywiązana do tej pracy. Nie ma dla mnie innego miejsca. Trudno się pracuje z takim przekonaniem. Co ciekawe, to nie zależy od wykształcenia czy posiadanych talentów. Znam wiele wykształconych osób i bardzo utalentowanych, które robią rzeczy ciekawe, ale nie potrafią znaleźć poczucia szczęścia, realizacji. Znam też wiele osób słabiej wykształconych, które wierzą, że potrafią zadbać o siebie. I radzą sobie. To przekonanie jest "ponad pracą". Jest związane z poczuciem sprawczości i z dobrym myśleniem o sobie. Niestety sporo osób źle o sobie myśli.
Wynika z tego, że żeby być spełnionym w życiu zawodowym wcale nie trzeba tworzyć arcydzieł, zdobywać nagród, być przodownikiem pracy.
Poznałam kiedyś takiego pana, który mówił, że spełnił marzenie swojego życia, bo zrobił... kurs na spawacza. Że to praca, której się bał, bo jest trudna i odpowiedzialna. Ale też dobrze płatna. Więc jest bardzo zadowolony. Z drugiej strony jest wiele osób, które nie mają obrazu przyszłości, straciły nadzieję, czują się nieszczęśliwe, źle traktowane. Bez względu na to, co robią, nie są w stanie się cieszyć. Mają pretensje do siebie, do świata, że ten świat wygląda nie tak, jak miał wyglądać.
I dlatego popadają w stagnację, w niezadowolenie...
Może to mało popularne, ale powiem tak: w życiu potwierdza się zasada, że jak człowiek poświęci więcej czasu na rozwój zawodowy, jest zaangażowany w pracę i jest ona dla niego wartością, to ma z tego więcej. A jak poświęci mniej, to ma mniej. Jak idę do pracy, gdzie wszystko jest zorganizowane, a ja tylko mam usiąść i włożyć swoją prostą aktywność, to nie mogę oczekiwać kokosów. Ale za to mam święty spokój.
Kasjerka w Biedronce nie musi rano jechać na giełdę, kupować warzyw i owoców, dbać o papiery, rozliczenia, reklamę...
Ale za to musi się pogodzić z tym, że praca jest monotonna.
Ale kolorowe media krzyczą: weź życie w swoje ręce, zmień coś, zostań bohaterem swojego życia!
Czyli, że nie można pozostać w zgodzie ze sobą. Ważniejsze jest żeby zmieniać tak długo, aż stanie się bohaterem we własnych oczach? Potrzeba bycia bohaterem kojarzy mi się z przekonaniem, że ciągle nam jest "za mało". To, że jesteśmy, to jest za mało. Musi być ciągle więcej. Nie wystarczy nam "poradzić sobie wystarczająco". Trzeba sobie poradzić lepiej. W takich przypadkach okazuje się najczęściej, że powodem frustracji i niezadowolenia jest często coś innego, nie praca. Ale w ciągłych zmianach, kolejnym "braniu życia we własne ręce", łatwiej przyczyn nieszczęścia szukać w pracy, a nie w swoich przekonaniach. Można rzucać pracę dziesiątki razy, próbując uciec od siebie, ale w nowej pracy powtarzają się te same problemy. Bo jest się tym samym sobą.
Trudno jest być ciągle "tylko" tym samym sobą.
To decyzja. Albo jestem w stanie się dobrze poczuć w tym miejscu, w którym jestem, bo to jest konsekwencja moich wcześniejszych wyborów. Albo mogę się ciągle na wszystko nie zgadzać i wtedy faktycznie wszystko, co robię staje się przykrym obowiązkiem i ciężarem. Zwłaszcza ciężko się wtedy pracuje.
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy