Przedstawiamy kolejne rady, którymi z naszymi czytelnikami dzieli się dr n. med. Małgorzata Sokołowska-Wojdyło, specjalista dermatolog - wenerolog z Kliniki Dermatologii, Wenerologii i Alergologii Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego w Gdańsku. Dzisiaj część druga przewodnika.
Zmiany barwnikoweEfekt zabiegu jest zależny m.in. od głębokości umiejscowienia melaniny w skórze (zmiany płytsze wymagają krótszej wiązki lasera). Dobór lasera jest także uwarunkowany kolorem zmiany barwnikowej:
- zmiany czarne należy usuwać laserami rubinowym Q-switch, aleksandrytowym oraz Nd:YAG;
- zmiany niebieskawe, zielonawe - laserem rubinowym Q-switch lub aleksandrytowym;
- zmiany żółte, pomarańczowe oraz czerwone - laserami Nd:YAG Q-switch oraz PDL.
W usuwaniu zmian barwnikowych wykorzystuje się także
lasery CO2 oraz Er:YAG, choć najczęściej nie w celu usunięcia samych przebarwień. Lasery te, stosowane w modelowaniu skóry dotkniętej starzeniem, "przy okazji" niwelują zaburzenia pigmentacji w obrębie skóry poddanej terapii.
Laser PDL bardzo dobrze sprawdza się w usuwaniu plam soczewicowatych, piegów oraz brodawek łojotokowych.
Laser rubinowy Q-switch znajduje zastosowanie w usuwaniu plam soczewicowatych (które ustępują często już po jednym zabiegu),a także znamion Ito i Oty. Należy pamiętać, że 2 - 4 tygodni po zabiegu utrzymuje się odbarwienie, stopniowo zastępowane przez przebarwienie, a do wyrównania kolorytu skóry dochodzi dopiero po 2 - 3 miesiącach. Zdarza się, że znamiona z czasem powracają.
Słabo na laser rubinowy Q-switch reaguje chloasma (czyli przebarwienia, najczęściej na tle hormonalnym, wokół ust, na
czole i policzkach, nasilające się pod wplywem słońca)
oraz przebarwienia pozapalne. Można natomiast wykorzystać go do usunięcia niebieskawych przebarwień powstałych w trakcie leczenia trądziku minocykliną (podobnie jak
Nd:YAG Q-switch.
Laser aleksandrytowy Q-switch usuwa plamy soczewicowate i cafe au-lait (plamy barwy kawy z mlekiem), ze skutecznością równą laserowi rubinowemu. U połowy pacjentów pojawia się po zabiegu przejściowe ściemnienie leczonej zmiany. Melasma i przebarwienia pozapalne w zasadzie nie poddają się terapii tym laserem.
Laser KTP można zastosować w zmianach barwnikowych naskórkowych, a
laser miedziowy w leczeniu plam soczewicowatych oraz piegów. Najtrudniejsze do usunięcia SA kolory: żółty, pomarańczowy i zielony.
Należy jednak pamiętać, że znamiona melanocytowe, choć są zmianami barwnikowymi, winny być usuwane chirurgicznie, z badaniem histopatologicznym (ta metoda umożliwia wykrywanie czerniaków, nie zdiagnozowanych klinicznie i z wykorzystaniem dermatoskopu).
TatuażeW przypadku tatuaży amatorskich zanik barwnika jest obserwowany już po 3 - 4 zabiegach
laserem rubinowym Q-switch. Jeśli tatuaż wykonano profesjonalnie laser ten sprawnie usunie barwniki niebieski i czarny (ok. 4 zabiegów), natomiast kolor zielony ustępuje po większej ilości zabiegów: 6 - 8 i nie we wszystkich przypadkach (sukcesem kończy się około 65 proc. zabiegów). W ok. 10 proc. przypadków po zabiegu stwierdza się nie ustępujące wtórne zmiany zabarwienia skóry, najczęściej odbarwienia. Na ten typ lasera nie reagują kolory czerwony, żółty itp.
Bardzo dobre efekty usuwania tatuaży niebiesko - czarnych uzyskuje się stosując laser Nd:YAG Q-switch (efekt już po 4 zabiegach). Laser bywa skuteczny w sytuacji, gdy nie zadziałał laser rubinowy Q-switch. Natomiast w celu usunięcia z tatuażu koloru czerwonego należy zastosować laser Nd:YAG Q-switch o podwójnej częstotliwości. Dość dobrze sprawdza się w tej sytuacji także laser aleksandrytowy Q-switch, choć lepiej usuwa zmiany niebieskie, czarne, a także jest laserem z wyboru przy tatuażach z barwnikiem zielonym (wymaga to jednak np. 9 zabiegów). Laser aleksandrytowy Q-switch nie usuwa kolorów żółtego i pomarańczowego. Tu z kolei sprawdza się laser barwnikowy pulsacyjny PDL.
Dermatozy i starzenie a laseryW usuwaniu znamion naskórkowych, brodawek wirusowych, gruczolaków potowych, kępek żółtych, zmian przerostowych w trądziku różowatym u mężczyzn oraz blizn potrądzikowych znajduje zastosowanie laser CO2. Laser ten wykorzystywany jest także do modelowania i wygładzenia skóry twarzy w sytuacji nasilonego fotostarzenia. W tym ostatnim wskazaniu, nie mniej o mniejszym nasileniu zmian, sprawdza się także laser Er:YAG.
Należy zawsze staranie ocenić stan skóry oraz przeciwwskazania do zabiegu. Trzeba poinformować pacjenta, że najkorzystniej zareagują płytkie zmarszczki okolicy oczodołowej oraz okołustnej. U pacjenta o wyższym fototypie może wystąpić wyższe ryzyko powstania przebarwień po zabiegu. Nie wolno przeprowadzać zabiegów u pacjentek w ciąży, z przerosłymi bliznowcami, po radioterapii, u pacjentów przyjmujących izotretinoinę (do 12 miesięcy po zakończeniu terapii) oraz u osób z tendencją do nieprawidłowego włóknienia, np. w sklerodermii. Niebezpieczeństwo kryje się także w dermabrazji - obserwowano bliznowacenie po zabiegach laserowych wykonanych ponad rok po dermabrazji!
Odpowiednie przygotowanie pacjenta do zabiegu resurfacingu (odmłodzenia) może znacząco wpłynąć na efekt zabiegu. O konieczności przygotowania do zabiegu laseroterapii, nakazie stosowania odpowiednich kremów przed oraz po zabiegu (m.in. z filtrem przeciw UV). Konieczne jest uzyskanie informacji na temat przebytych infekcji bakteryjnych i wirusowych (w tym opryszczki!) i zastosowanie odpowiedniej profilaktyki. Pacjent musi wiedzieć, że po zabiegu wykonanym laserem ablacyjnym obszar poddany zabiegowi będzie stanowił ranę wymagającą ścisłego stosowania się do zaleceń lekarza - szczególnie w ciągu pierwszych 10 dni po zabiegu.
Częstotliwość powikłań po zabiegu jest niska, ale nie są one wykluczone. Rozwijają się zakażenia, zarówno bakteryjne jak i wirusowe oraz grzybicze. Mogą wystąpić objawy nietolerancji preparatów do pielęgnacji po zabiegu. Czasem dochodzi do rozwoju alergicznego wyprysku kontaktowego. Około 40 proc. pacjentów z wyższym fototypem skóry zgłasza powstanie przebarwień (zwykle przemijających), a ok. 10 proc. odbarwień. Może dojść do wysiewu prosaków i zmian trądzikopodobnych, ustępujących po odpowiednim leczeniu. Niestety do powikłań należą też bliznowacenie oraz wywinięcie powiek, częstsze u pacjentów po zabiegach operacyjnych tej okolicy (po blefaroplastyce).
W okolicach, w których ryzyko powikłań jest wyższe - np. w obrębie skóry szyi - należy zawsze rozważyć zabieg laserem Er:YAG w miejsce lasera CO2. Ten ostatni w tej lokalizacji może prowokować powstanie przyrosłych blizn, co raczej nie jest spotykane w przypadku lasera Er:YAG. Także rany po ostatnim z wymienionych laserów szybciej naskórkują, a rumień utrzymuje się krócej w porównaniu z zabiegiem laserem CO2. Nie mniej laser CO2 , działając głębiej, umiejętnie stosowany doprowadza do uzyskania efektu po mniejszej ilości "przejść" w porównaniu do Er:YAG.
Wraz z rozwojem techniki na rynku medycznym pojawiły się "fraxele", stanowiące pomost pomiędzy technika ablacyjną, a zabiegami nieablacyjnym (nieinwazyjnymi, nie naruszającymi tkanek), ingerującymi do skóry właściwej. Fraxel działa na obu poziomach poprzez dostarczenie odpowiedniej energii wiązki laserowej nie równomiernie na całą powierzchnię poddaną zabiegowi, ale metodą podobną do stosowanej w fotografii (pixele), wykorzystującą punktowe oddziaływanie na liczne drobniutkie strefy skóry i wnikając w jej głąb drobniutkimi kolumienkami. Metoda ta pozwala na resurfacing skóry delikatnej (dekolt, szyja, dłonie, ale też twarz), usuwanie przebarwień, blizn potrądzikowych i wiele innych. Fraxel CO2 działa silniej, powodując lepsze efekty zabiegu, przy jednocześnie dużym bezpieczeństwie zabiegu. Oczywiście obowiązują wszelkie przeciwwskazania do innych zabiegów laserowych, a sam zabieg musi być wykonywany przez przeszkolonego lekarza, by nie spowodować działań ubocznych.
IPL, VPL, iPULS - "nie lasery"Nazwa laser stosowana jest potocznie do określenia urządzeń nie będących laserami, takich jak IPL (ang. Intense pulse light). IPL nie jest laserem, gdyż zamiast monochromatycznej wiązki światła mamy tu do czynienia z impulsem o wielu różnych długościach światła. Nie mniej IPL jest skutecznym urządzeniem i ma wiele zastosowań.
Wskazania do zabiegu to:
- teleangiektazje i inne
zmiany naczyniowe, rumień, trądzik różowaty (np. IPL 540nm Harmony, Alma Lasers);
-
przebarwienia, piegi, melasma: na twarzy, szyi, dekolcie i grzbietach dłoni(np. IPL, Alma Lasers czy iPULS Cyden Co)
-
nadmierne owłosienie - im ciemniejsze, tym skuteczność zabiegu większa (np. IPL, Alma Lasers czy iPULS Cyden Co)
-
starzenie się - zabieg z wykorzystaniem IPL określany jest często mianem fotoodmładzania (np. IPL, Alma Lasers czy iPULS Cyden Co).
Zawsze należy wykonać kilka zabiegów by uzyskać pożądany efekt (3-6 zabiegów). Ich liczba zależy od typu skóry i nasilenia zmian, które zamierzamy usunąć lub skorygować. W czasie zabiegu pacjenci odczuwają niewielkie dolegliwości bólowe - często skarżą się bardziej na błysk światła, który, pomimo zasłonięcia oczu i tak jest przez pacjenta rejestrowany (przewodnictwo przez tkanki).
Po zabiegu można udać się do pracy nie wzbudzając sensacji niekorzystnie zmienioną skórą. Zabiegi należą do tych, które można wykonywać w przerwie na lunch (podobnie jak ostrzyknięcie toksyną botulinową). Pacjent może odczuwać delikatne pieczenie, świąd skóry - najczęściej do kilku dni po zabiegu (czasem tylko w dniu zabiegu). Może wystąpić złuszczanie, gdy pigment skóry zaabsorbuje energię. Po samym zabiegu często widoczne jest ściemnienie przebarwień, które później złuszczają się dyskretnie. Mogą pojawić się pojedyncze strupki. Wszystkie te efekty należą do przemijających.
Z działań niepożądanych mogą zdarzyć się:
- niepożądana utrata włosów (np. na brodzie u mężczyzny poddającego się zabiegom fotoodmładzania);
- przetrwałe przebarwienie lub odbarwienie skóry;
- oparzenie skóry, czasem z bliznowaceniem (bardzo rzadkie powikłanie)
PodsumowanieFakt stosowania danego lasera, odpowiednio dobranego nie jest gwarancją skuteczności zabiegu. Lekarz musi dobrać odpowiednie parametry zabiegu, uwzględniając indywidualne warunki u pacjenta. Wiadomo, że naświetlane tkanki mają strukturę trójwymiarową, co sprawia, że nie można zniszczyć niepożądanej struktury (np. naczynia w naczyniaku płaskim) jednym impulsem, gdyż znajdująca się bardziej na powierzchni - czyli nad naczyniami - tkanka absorbuje część energii, nie pozwalając dotrzeć jej do głębszych warstw. Stąd też konieczność powtarzania zabiegów.
Zabiegi, choć tanieją, wciąż często pozostają poza zasięgiem większości pacjentów. Najczęściej trudno ustalić na początku ilość zabiegów, po których zostanie osiągnięty efekt. Jednak pomimo tych utrudnień, dla osób mogących sobie pozwolić na tego typu terapię, lasery są znakomitą alternatywą dla innych metod leczenia, dają bardzo dobre rezultaty i są bezpieczne - oczywiście tylko w rękach przeszkolonych lekarzy.
Artykuł ma charakter pogladowy, nie jest sponsorowany przez żadną firmę, a autorka nie poniosła żadnych korzysci finansowych wymieniając nazwy laserów
opr. mw
Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii. 
Filmy