• Kino
  • Mapa
  • Ogłoszenia
  • Forum
  • Komunikacja
  • Raport

Jak (i za ile) spędzano wakacje w Sopocie latem 1910 roku

Tomasz Kot
1 lipca 2015 (artykuł sprzed 8 lat) 
Stroje plażowe popularne na początku XX wieku nie sprzyjały opalaniu ciała, lecz raczej chroniły przed niedobrym wpływem słońca na skórę. Rysunek z przewodnika wydanego w Sopocie w 1910 r. Stroje plażowe popularne na początku XX wieku nie sprzyjały opalaniu ciała, lecz raczej chroniły przed niedobrym wpływem słońca na skórę. Rysunek z przewodnika wydanego w Sopocie w 1910 r.

Choć właśnie rozpoczął się sezon letni 2015, spróbujmy się cofnąć w czasie o 105 lat, do sezonu A.D. 1910 i zobaczyć jak wówczas wyglądało plażowanie. Pomoże w tym m.in. wydany wówczas ilustrowany przewodnik po Sopocie autorstwa Elizy Püttner. Dzięki niemu dowiemy się, ile trzeba było wydać na korzystanie z atrakcji kurortu na cztery lata przed wybuchem I wojny światowej.



Sopot w Cesarstwie Niemieckim był miastem prowincjonalnym. Miał jednak to szczęście, że leżąc na szlaku kolejowym z Gdańska przez Słupsk i Szczecin do Berlina, był świetnie skomunikowany z miastami zarówno w Niemczech, jak i za granicą.

Komunikacja: podobna do tej dziś

W 1910 r. podróż koleją z Sopotu do Berlina trwała 7,5 godziny (dziś jest jedno bezpośrednie połączenia, a podróż trwa 6 godz. 14 minut) ; do Królewca- 3 godz.; do Torunia - 3,5 godz.; do Poznania - 6,5 godz.; do Warszawy - 9 godzin (dłuższy czas podróży wynikał z procedury paszportowej i celnej przy przekraczaniu granicy między Cesarstwem Rosyjskim a Niemieckim oraz koniecznością wymiany wózków wagonowych w związku z różnicą w szerokości torów kolejowych).

Panorama Sopotu widziana z Królewskiego Wzgórza (Wzgórza Stiewego). Rysunek z przewodnika po Sopocie wydanego w 1910 r. Panorama Sopotu widziana z Królewskiego Wzgórza (Wzgórza Stiewego). Rysunek z przewodnika po Sopocie wydanego w 1910 r.
Z sopockiego dworca odjeżdżały 23 pociągi dalekobieżne i 108 lokalnych do pobliskich miejscowości. Między Gdańskiem a Sopotem dziennie kursowało 50 pociągów.

Miasto liczyło wówczas nieco ponad 15 tys. mieszkańców, przy czym wedle oficjalnych danych kurort odwiedzało między 15 a 20 tys. kuracjuszy rocznie. W 1910 r. było ich dokładnie 17808 (czego wydawcy przewodnika w momencie jego druku wiedzieć nie mogli).

Niemiecka nazwa, ale wielu gości z Polski

Niemałą liczbę wśród turystów stanowili Polacy, wśród których przeważali mieszkańcy Warszawy. To właśnie o ówczesnym Sopocie Adolf Nowaczyński (1876-1944) pisał:

"Sezon kąpielowy w Zoppotach był gwarny i huczny, ogromnie nasz (...) po prostu polski. Ostseebadowi szyku nadawała Warszawa, w listach kurgastów przeważali Polacy: w hotelach, restauracjach, sklepach wszyscy ślicznie starali się mówić choćby kilkanaście zdań po polsku. Na kortach tenisowych towarzystwo polskie. Orkiestra (zapewne przygrywająca gościom orkiestra promenadowa) rano i po południu dodawała do programu "kawałki" polskie, bywało, ze i "wieniec polski" z Mazurkiem Dąbrowskiego na końcu: po czym ogromne brawa i owacje rodaków spod Prusaka i Moskala".

Atrakcje przez cały rok

Sopot reklamował się wówczas zarówno jako Seebad (kąpielisko), Winterkurort (kurort zimowy) jak i Luftkurort (uzdrowisko z dobrym powietrzem). Oznaczało to ni mniej ni więcej, że kuracjusze mogli tu leczyć się tu przez cały rok, zarówno dzięki morskim kąpielom, jak i wyjątkowemu klimatowi.

Głównymi atrakcjami miasta były - podobnie jak dziś: molo (dopiero co przed sezonem wydłużone o ponad połowę do 350 metrów. Do obecnych 511,5 m wydłużono je w latach 20.), hipodrom i działająca zaledwie od roku Opera Leśna (nazwana w przewodniku Naturheater).

Dom Zdrojowy w Sopocie. Rysunek z przewodnika po Sopocie wydanego w 1910 r. Dom Zdrojowy w Sopocie. Rysunek z przewodnika po Sopocie wydanego w 1910 r.
Sopot znany był także z letniego "kwiatowego corsa". 16 czerwca uroczyście otwarto nowy, trzeci już z kolei dom zdrojowy (dotrwał do 1945 r.), wzniesiony na miejsce poprzedniego, wybudowanego w 1881 r. Kąpielisko z kabinami do przebrania w Łazienkach Północnych podzielone było na Damenbad (po prawej), Herrenbad (po lewej) i Familienbad (pośrodku).

Korzystaj, ale płać. I to słono

Przybywający do kurortu nowoczesnymi automobilami mogli liczyć na profesjonalną obsługę zapewnianą przez Zoppoter Automobil Garage B. Nowakowski, wraz z pełnym serwisem (Benzin, Öl und Carbid-Station) mieszczące się przy Pommerschestrasse (al. Niepodległości) 34-36.

Turyści udający się do Domu Zdrojowego mogli po przybyciu do miasta pociągiem skorzystać z  "autodorożki", czyli ówczesnego autobusu, który po zebraniu się odpowiedniej ilości pasażerów kursował między dworcem a Kurhausem. Opłata za przejazd wynosiła 20 fenigów od osoby. Bardziej majętni mogli skorzystać z dorożki. Za przejażdżkę w obrębie granic miasta trzeba było wysupłać 1 markę, a za godzinę postoju płaciło się 20 fenigów od osoby. Jeżeli ktoś chciał wynajętą droschken jechać w kierunku peryferii, czyli do Karlikowa, Świemirowa, Stawowia (Hochwasser) czy Kamiennego Potoku (Steinfliess) musiał zapłacić 1,5 marki, a godzinny postój kosztował go 30 fenigów od osoby.

  • W 1910 roku 1000 marek to była wysoka pensja dobrze wykwalifikowanego robotnika w Niemczech.
  • Na co można było wydać 100 marek w 1910 r.? Na przykład na wynajęcie dwóch pokoi na dwa tygodnie na kwaterze prywatnej.
  • 50 marek można było latem wydać w tydzień, jeśli w tym czasie zdecydowalibyśmy się codziennie jeździć dorożką, wynająć łódkę czy kosz na plaży w Sopocie.

Najdroższy był wypad do restauracji na Wielką Gwiazdę (w pobliżu dzisiejszego sanatorium Leśnik, przy ul. 23 marca). To kosztowało 3 marki i 50 fenigów za godzinę postoju.

Przy molo na turystów czekały łodzie zarówno motorowe, żaglowe jak i zwykłe wiosłowe, którymi mogli wybrać się do Jelitkowa, Brzeźna, Orłowa i Gdyni. Podróż łodzią wiosłową kosztowała 1 markę za godzinę, natomiast żaglową 3 marki za godzinę. Tę opłatę można było podzielić na osiem osób, bo tyle maksymalnie mogło do Segelboote wejść.

Statkiem parowym można było popłynąć na Hel, do Nowego Portu, Wisłoujścia i Gdańska. Do molo przybijały także dwukołowe parowce płynące z Gdańska do Pucka, Krynicy Morskiej, Ustki, Kołobrzegu, Karlskrony, Pilawy (obecnie Bałtijsk), Królewca i na Bornholm. Podróż w jedną stronę kosztowała 5 marek, w obie - 8 marek.

Łazienki Południowe w Sopocie. Rysunek z przewodnika po Sopocie wydanego w 1910 r. Łazienki Południowe w Sopocie. Rysunek z przewodnika po Sopocie wydanego w 1910 r.
Wynajęcie kosza plażowego oznaczało koszt 50 fenigów za dzień, 3 marek za tydzień lub 9 za miesiąc.

Zaznaczmy, że w tym czasie robotnicy zarabiali ok. 800-900 marek miesięcznie.

Kwatery w Zopott: drogie lub bardzo drogie

Przyjezdnych obowiązywała wówczas opłata uzdrowiskowa. Dla przykładu, czteroosobowa rodzina za tydzień pobytu zobowiązana była wnieść do kasy uzdrowiska 8 marek. Za cały sezon trzeba było zapłacić 24 marki. Można było jednak rozłożyć to na dwie lub trzy raty.

Na pragnących podreperować zdrowie czekał zakład balneologiczny, sanatoria, liczni lekarze różnych specjalności. Baza noclegowa ówczesnego Zoppot składała się z 12 hoteli, 19 pensjonatów oraz sporej liczby kwater i prywatnych pokojów do wynajęcia.

Łazienki Północne w Sopocie. Rysunek z przewodnika po Sopocie wydanego w 1910 r. Łazienki Północne w Sopocie. Rysunek z przewodnika po Sopocie wydanego w 1910 r.
Różnorodność kwater powodowała olbrzymie różnice cenowe, ale można powiedzieć, że wszędzie było drogo.

Samodzielny pokój na tydzień kosztował ok. 20 marek. Za dwa pokoje w prywatnej kwaterze trzeba było zapłacić od 30 do 50 marek za tydzień. Jeśli ktoś wybierał się całą rodziną i potrzebne mu były 3 lub 4 pokoje musiał się liczyć z wydatkiem 150-200 marek za tydzień.

Doba hotelowa to z kolei opłata średnio 12-15 marek za dobę od osoby. Oczywiście były też specjalne oferty luksusowych apartamentów. Za pobyt w nich trzeba było zapłacić od 3 do 5 tys. marek za miesiąc.

Na dobre ceny mogły liczyć jedynie dzieci i młodzież. Ceny za pobyt dziecka zaczynały się od 3,50 marki za dzień.

Jak kurort, to i siesta

Pieczę nad bazą leczniczo-turystyczną sprawował dyrektor kąpieliska herr von Olszewski. Nad płynnością ruchu kolejowego czuwał dyspozytor herr Dziobek, natomiast sprawność doręczania korespondencji nadzorował naczelnik poczty herr Gehrmann.

Reklama sopockiego browaru Górski Zameczek (Bergschloesschen), założonego w 1875 r. przez Augusta Karpińskiego i prowadzonego do końca pierwszej wojny światowej przez Michała Wanningera oraz jego synów. Reklama sopockiego browaru Górski Zameczek (Bergschloesschen), założonego w 1875 r. przez Augusta Karpińskiego i prowadzonego do końca pierwszej wojny światowej przez Michała Wanningera oraz jego synów.
Nad porządkiem i bezpieczeństwem w kurorcie czuwała policja. Komisariat czynny był od godz. 11 do godz. 12 przed południem i od godz. 16 do godz. 17 po południu. Natomiast posterunek policji otwarty cała dobę.

Burmistrz Woldmann urzędował w budynku ratusza na pierwszym piętrze. Urząd czynny był od godz. 11 do godz. 13 i po przerwie od godz. 17 do godz. 18. A my mówimy, że kiedyś urzędnicy więcej pracowali...

Mimo to, jak zapewniali autorzy przewodnika: "Najznakomitszy kurort Zoppot jest jednym z najpiękniejszych miejsc na ziemi".

Opinie (72) 1 zablokowana

  • (5)

    Był jednym z najpiękniejszych miejsc na ziemi... A potem przyszedł Karnoś i zabetonował, obił sajdingiem i sparodiował kształty plastikowymi oknami. Prusacy też byli nielichą ciemnotą, ale to co zabużańscy barbarzyńcy i ich progenitura tu zrobiła woła o pomstę do nieba...

    • 119 48

    • Sołtys tak jakby zastał Sopot drewniany, a zostawi zabetonowany...

      • 24 1

    • Nie przesadzaj. (2)

      Dawna "Alga" stoi jak przed laty.
      Ten pomnik Karność udostępnił "nieczystym" od Nergala.
      A mogło być tak pięknie. Kufel wody z dolewką piwa. Kwadracik serka do zakąszania. Po 20 litrach płynu było zarąbiście. Wtedy moja żona zaszła w ciążę.
      Dziś prowadzę tam wnuki i nie mogę się znaleźć.

      • 10 8

      • (1)

        To chyba była ironia, a nie przesadyzm.
        Jasne, że było fajnie, fajnie bo Sopot mimo tego, że tak atrakcyjny dla przyjezdnych to jednak nadal przyjazny dla mieszkańców. Teraz jest dla turystów. Z betonem dla turystów i cenami dla turystów.

        • 19 3

        • jako turyście (mieszkam w Gdańsku), ten beton mi specjalnie nie odpowiada.... mimo generalnej ciemnoty i bezguścia królującego niepodzielnie w tej nieszczęsnej ziemi, sądzę że oprócz mnie też by się kilka osób znalazło, które wolałyby drewno od plastiku.....

          • 8 2

    • Był niestety. Teraz to dno...

      Ale ten górny pozostał taki sam mimo drobnych zmian.

      • 8 0

  • Nie tak drogo (13)

    Jeśli robotnik zarabiał 800 marek a teraz zarabia około 2,5 tyś zł to za dwa pokoje za tydzień płacił w przeliczeniu (zakładając opisane 50 marek) około 160 zł na tydzień. Teraz jest wielokrotnie drożej.

    • 139 3

    • Co to jest "tyś"?

      • 11 25

    • chyba, że kupujesz przez grupona - wtedy cena może być zbliżona

      • 10 4

    • (7)

      2,5 tys.?

      To chyba jak jedzie na dwa etaty.

      • 8 32

      • (2)

        Kolejny, wg. którego "wszyscy zarabiają minimalną". Sorry, takich masz znajomych!

        • 29 8

        • Jak ktoś jest głupi jak but.. (1)

          ..to więcej nie wyciągnie na etacie niż 1500zł. A na pensję narzekają tylko wyborcy PiS i kuce od Korwina (szlachta nie pracuje), wniosek nasuwa się sam.

          • 17 26

          • A nogi zdrowe?

            • 6 7

      • Fakt... (2)

        Pisanie komentarzy propagandowych nie popłaca, ile PiS daje od wpisu? Dalej 80gr?

        • 18 8

        • Zależy.

          0.80-1.20zł za print-screen komentarza, zależy od częstotliwości użycia zwrotów PO..., Leming, klakiery Kopaczki itp. Za wpisy oczerniające PiS przy użyciu merytorycznych przykładów i podszywanie się za zwolennika opozycji nawet 1.80zł. Fucha dobra, ale tylko jako dodatkowe zajęcie.

          • 11 6

        • Pis Po jedno dno siebie warci idą wybory zaczynają mówić ludzkim językiem

          A maluczcy się cieszą

          • 6 2

      • Ja mam 3 znajomych robotników (pracowników fizycznych).
        Fakt, że czasem robią też w sobotę, ale wyciągają po 3500 zł.
        Więc nie wiem o jakich dwóch etatach mówisz.

        • 28 2

    • Jest drożej bo prad teraz jest

      a kiedys nie było

      • 9 2

    • ale w pokojach nie było tele, radia, prądu, lodówki i internetu? (1)

      .

      • 7 2

      • A cocomo?

        • 3 1

  • Bilety na titanic można było kupić. (2)

    • 16 1

    • ... (1)

      Najniższa opłata za rejs w trzeciej klasie wynosiła około 36,25 dolarów za bilet w jedną stronę dla jednej osoby. Oczywiście kabinę dzieliło się z innymi. Za bilet drugiej klasy trzeba było zapłacić 66 dolarów.

      Ceny biletów pierwszej klasy rozpoczynały się od 125 dolarów. Ich koszt zależał od standardu kajuty. Za najwyższą klasę - Deluxe Suite trzeba było zapłacić 4,500 dolarów. Była to suma bajeczna, biorąc pod uwagę, że dom w tamtych czasach można było kupić już za 1000 dolarów. Stąd najwyższą klasę nazwano klasą milionerów.

      • 5 0

      • inne dane

        Bilet pierwszej klasy na "Titanica" kosztował w 1912 roku 3.100 $, co odpowiada dziś 124.000 $, podczas gdy bilet trzeciej klasy kosztował 32$, co jest dziś odpowiednikiem 1.300$.
        Sam "Titanic" kosztował 7.5 miliona $ w roku 1912.

        • 3 0

  • Pociąg EuroCity Berlin-Gdynia-Ekspres jedzie z Gdyni, p. Sopot, do Berlina.

    • 9 3

  • Taniej niż dziś. (4)

    "Jeśli ktoś wybierał się całą rodziną i potrzebne mu były 3 lub 4 pokoje musiał się liczyć z wydatkiem 150-200 marek za tydzień."

    To oznacza, że robotnik zarabiający 800 marek miesięcznie mógł wziąć swoją rodzinę na dwutygodniowe wakacje: 400 marek za kwaterę, powiedzmy 200-300 marek na cąłą resztę.

    Dziś średnia pensja to 2500-3000 zł na rękę. Dwutygodniowe wakacje dla jednej osoby kosztują ok. 1500-1800 zł, czyli 6-7 tys. zł dla czteroosobowej rodziny.

    Trochę zbiednieliśmy przez te 105 lat....

    • 133 7

    • (2)

      Za 6-7 tys. zł, to ja mogę na Bali lecieć.

      • 12 3

      • owszem, ale samotnie (1)

        podałem koszt dla 4-osobowej rodziny

        • 18 2

        • A na co mnie na Bali cała rodzina? Ja tam odpocząć chcę :D

          • 28 2

    • my byliśmy biedni te pensje są Niemieckie

      już wtedy oni byli 3 krotnie bogatsi od nas.

      • 2 1

  • Panie Kot, liczyć pan umiesz? (5)

    Gdzie to niby było drogo? Inni już pięknie te brednie wypunktowali. Po co siać taką głupkowata propagandę, że niby dzisiaj mamy lepiej? Ciekawe, która robotniczą rodzinę stać dziś na 2 tygodniowe wakacje w Sopocie za jedną pensję?

    • 71 7

    • ale do Tunezji można polecieć i pomieszkać za podobne pieniądze

      a 100 lat temu nawet nie wiedziano, co to jest ta Tunezja...

      • 7 4

    • No to jeszcze nalezaloby dodac jaki procent spoleczenstwa mial w ogole prace, jaki procent byl pismienny - bo nie pismienni tez na wakacje nie jezdzili. A na koncu chcialbym wiedziec ile procent spoleczenstwa jezdzil z cala rodzina na wakacje - jak to kiedys wspaniale bylo.

      • 5 3

    • Robotniczą stać!

      Nie stać rodzin inteligenckich... robotnicze zawsze stać na wszystko!

      • 3 0

    • Niech robotnicy ( cokolwiek to dzisiaj oznacza) jeżdżą do Władka lub do Łeby, tam panują takie discopolowe klimaty dla roboli.

      • 2 3

    • mieszkam w Sopocie prawie cały rok

      i to z rodziną

      stać mnie

      • 1 0

  • Błędy (2)

    Dlaczego tyle literówek w niemieckich nazwach?

    • 14 6

    • (1)

      bo jesteśmy w Polsce. Tez stękasz jak hitlerowiec przekręca polskie nazwy ?

      • 4 12

      • Tylko, jeśli przekręcają "Mszczonowieścice, gmina Grzmiszczosławice, powiat Trzcinogrzechotnikowo."

        • 8 1

  • Yyy drogo??? Zarabiał 1000, a pokój na tydzien 20...

    Super widać jak to teraz jest drogo, ehhh, same podatki wszędzie.. Chyba, że to wszystko na kredyt było i jak walnęło to wojna przyszła.. I jeszcze ta ilość połączeń promowych, no no, robi wrażenie.

    • 33 3

  • Minęło 105 lat a nasza super kolej jeździ tak szybko jak wtedy, Pendolino nie pomoże nawet farsa! (6)

    • 43 11

    • zlikwidowali połaczenia IC i wpakowali zamiast nich pseudolino teraz masz wybór tylko albo TLK albo pseudolino bilet albo za 50 (5)

      Ale najlepsze jest to ze w pseudolino niema internetu firma cwaniaków Alston zarzadała kilkudziesieci milionów za nadzorowanie prac rzy montarzu spzetu dostepowego do WIFI bo speudolino jest nagwarancji A celebryta Nowak gdy podpisywali umowe nie wpisali takiej mozliwosci pewnie nieliczyli ze internet bedzie kiedys dostepny w wPolsce mimo ze a zachodzie w pociagach był i oni to wiedzieli bo a koszt podatnika jeździli takimi pociagami!!Internet w pseudolino niewiadomo kiedy bedzie to zalerzy czy beda chceli mniej kasy czy nie!!

      • 3 10

      • (2)

        Zamontuj sobie sprawny słownik języka polskiego, bo nie da się czytać tego bełkotu!

        • 5 4

        • (1)

          co się dziwisz - 0,80 pln za wpis to trzeba trzaskać na szybko - wakcje za oknem a tu prezio ciśnie

          • 2 2

          • odwracanie kota ogonem, klasyk

            • 0 1

      • trojmiasto (1)

        Kompromitacja to Twoja ortografia, tj: zalerzy, niema, zarzadała, monatrzu i tak dalej można wymieniać. Jak można tak kaleczyć język ojczysty!!!!

        • 4 3

        • Bo to najprawdziwszy prawdziwek..

          Najpolszy z Polaków, zwolennik teorii sPiSkowych i guru mlasKacza. I nikt mu nie wmówi, że czarne jest czarne!

          • 3 3

  • Lubie takie artykuły, bo pokazują że Sopot i Gdańsk za Niemca były europejskimi kurortami!! (3)

    Teraz mamy biedolandie Budynia i jego kolesiów w Sopocie i rządzie Kopacz!!okazuje się ze 100 lat temu połączenia kolejowe mieliśmy tak samo szybkie same jak obecnie, a Pomaska z Muchą krzyczą że to sukces jest :) Pseudolino jeździ dokładnie tak samo szybko jak zwykłe składy IE expres a koszt bilety o 50% wyższy! Alston karany wielokrotnie za łapówki na kontraktach płaci milionowe kary ale i tak nie zawsze jest przyłapany, więc mu się opłaca ile dostali w łapę POlitycy za pseudolino nie wiadomo? Można tak długo wymieniać jak niszczyli oba miasta Politycy najpierw z PZPR potem z PO bo tylko te 2 partie rządziły w trójmieście!! Efekt jest taki, że Sopot i Gdańsk jeszcze przez wiele lat nawet nie dorówna świetności tych miast z okresu z przed 100lat!! Jakie są połączenia wystarczy pojechać za granicę czy zobaczyć jak szybko przegoniły nas Chiny.

    • 64 31

    • Serio mieliśmy tak samo szybkie połączenia kolejowe? Bo z artykułu wynika coś przeciwnego. Nawet jazda do Berlina naokoło, bo przez Bydgoszcz, a nie Szczecin - jest szybsza.

      • 7 3

    • Do Berlina przez Szczeckin jechało się szybciej niż dzisiaj. (1)

      Co tu porównywać dzisiejsze bagno do tamtych lat.

      • 8 1

      • Nie bardzo rozumiem, co ma jakość torów do Szczecina - do "niszczenia Gdańska"?

        • 3 3

alert Portal trojmiasto.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.

Wydarzenia

Targi kosmetyczne i fryzjerskie - Uroda

targi

III Konferencja. Autyzm. Od diagnozy do samodzielności

konferencja

Światowy Dzień Zdrowia

wykład

Najczęściej czytane